• industriAll global
  • industriAll europe
  • Retun See
  • Petrol-İş Kadın Dergisi
Belgesel: Petrol-İş Tarihi

Kamboçya'da konfeksiyon işçilerinin bayılmasının ardındaki gerçek: sefalet ücreti

Kamboçya tekstil fabrikalarında her yıl yüzlerce konfeksiyon işçisi bayılıyor. Gazeteci ve yazar Luc Forsyth bu yaygın rahatsızlığın asıl nedeninin sefalet ücretleri olduğunu vurguluyor. Bilindiği gibi, Kamboçya tekstil işçileri asgari ücreti 100 dolardan 177 dolara çıkarmak için mücadele veriyor.

18.09.2014

Neang Sokli, iki yıldır çalıştığı Conpress hazır giyim fabrikası civarında bir ağacın altında kendine gelince yardım istedi. Son hatırladığı şey, fabrika güvenlik görevlilerinin işçileri binadan çıkardıklarını görmesiydi. Neang şöyle anlatıyor: “Ne olup bittiğini öğrenmek istedim. Boyanmakta olan bir kot yığınını geçtim. Koku berbattı. Kokunun kimyasallardan kaynaklandığını fark ettim, bu nedenle fabrikadan dışarı çıkmak için koşmaya başladım, derken kendimden geçmişim.”

Neang Sokli'nin işte bayılması, Kamboçya'da dünyanın en büyük markaları (Puma, H&M, Nike, vb.) için üretim yapan hazır giyim sektöründeki yüzlerce örnekten sadece biri. Temmuz'da sadece bir hafta içinde iki yüzün üzerinde işçi, işyerinde bayılma nedeniyle, Phnom Penh'in kenar semtlerinde küçük bir klinik olan Prek Anchanch Sağlık Merkezi'ne sevk edildi.

Çinlilerin sahip olduğu Sixplus fabrikasında çalışan 22 yaşındaki kadın işçi Sao Nari, “Ne olduğunu hatırlamıyorum” diyor. Adidas şortlara esnek bel kemerlerini diken Sao şöyle devam ediyor: “Fabrikanın arka tarafında çalışıyordum ve herkesin dışarıya doğru koştuğunu gördüm, ama ne olduğunu anlayamadım. Ben de koşmaya başladım, fakat ne olduğunu çıkaramadığım tuhaf bir koku vardı. Sonra dışarda kendimden geçmişim.” Sağlık merkezinde serum verilen Sao Nari bir türlü geçmeyen göğüs ağrılarından şikâyet ediyordu.

Bayılan işçiler yine de talihli sayılırdı. Kamboçya İşçileri Bağımsız Sendikası'ndan Sokni Say'ın bildirdiğine göre, Kandal ve Kampong Speu illerindeki New Archid ve Sangwoo hazır giyim fabrikalarında, işyerinden kaynaklanan rahatsızlıklardan geçen ay iki işçi öldü. Gap ve Old Navy gibi markalar için dört yıldır giysi üreten otuz beş yaşındaki kadın terzi Nov Pas, Sangwoo fabrikasında 24 Temmuz 2014 günü sabah saat sekizde iş sırasında bayıldı. Saat dokuzda en yakın hastaneye götürülen Nov Pas'ın akşam altı sıraları öldüğü açıklandı.

Korelilerin sahip olduğu Sangwoo fabrikasından işveren temsilcisi Chea Sok Thong, kendisiyle yapılan görüşmede, Nov'un ölümünden şirketin değil, tedavide dikkatsizlik nedeniyle hastanenin sorumlu olduğunu iddia etti. O zaman Nov'un neden hastanede olduğu sorulduğunda ise “Hasta ve zayıf görünüyordu” demekle yetindi ve rahatsızlığın çalışma koşullarıyla ilgisi olmadığında ısrar etti.

Yaşamalarını sağlayacak yeterli ücrete sahip değiller

Sendika yetkililerinden Sithyneth Ry, konfeksiyon işçilerinin hastanelerdeki tedavisinde bazı yetersizlikler olduğunu kabul etmekle birlikte, Sangwoo’nun yasal sorumluluğu konusunda sert eleştiriler getiriyor: “Rahatsızlıkların işle ilgili olmadığı yaygın bir mazeret olarak öne sürülüyor. Fabrikalar sorumluluktan hep kaçınmaya çalışacaktır.” Sithyneth Ry, sonuç olarak, güvenli bir çalışma ortamı sağlanmasından fabrikanın sorumlu olduğunu belirtiyor. 

Sithyneth'e göre, bu tür toplu bayılma ve ölüm olaylarında kusurun kanıtlanması, yolsuzluğa batmış Kamboçya bürokrasisi de dikkate alınacak olursa, karmaşık bir sorun olmasına rağmen, her şey bir temel gerçekle ilgili: Konfeksiyon işçilerine yaşamalarını sağlayacak bir ücret verilmiyor. Sithyneth şöyle diyor: “Kanımca, bugün Kamboçya'da yaşamak için gereken asgari rakam ayda 200 dolardır. Ama konfeksiyon işçileri, aşırı ölçüde fazla mesai yapmadıkları sürece, bu rakamın ancak yarısını kazanıyorlar.” 

Sithyneth'e göre, fazla mesai ve yetersiz işyeri koşulları, bayılma olaylarının başlıca nedenleri arasındadır ve konfeksiyon işçilerinin omuzladığı mali yükle doğrudan ilgilidir.
Neang Sokli hazır giyim sektöründe on sekiz yıldır çalışıyor. Halen Conpress Factory Holdings Ltd.'in kalite kontrol bölümünde çalışıyor. Burada, uluslararası perakende noktalarına gönderilmeden önce ürünlerin müşteri standartlarına uygunluğunu denetlemek için her gün bin kot pantolonu gözden geçiriyor. Aylık ücreti 124 dolar. Bununla kendisini, yaşlı anne ve babasını ve üç işsiz kardeşini geçindirmek zorunda. Yaşam biçimleri son derece mütevazı olmasına rağmen, aldığı ücret temel giderleri karşılamaktan uzak. Neang fırsat bulduğunda fazla mesai yapıyor.

Neang şöyle diyor: “Genelde günde on bir saat çalışıyorum. Aileme yardım etmek istiyorum. Daha az çalışırsam onlara yardım edemem. Gelecek ay fabrikada ekstra siparişler olmayacak, bu nedenle fazladan para kazanamayacağım. Fazla mesai olmazsa hayatımız çok zorlaşıyor.”
Neang bir fazla mesai vardiyasında kadın arkadaşlarından birinin işbaşındayken bayıldığını hatırlıyor, ama yardım edememişler. “Hastaneden beni arayıp yardım istedi. Ama acil bir sipariş vardı, bu nedenle gitmemize izin vermediler.”

Fazla mesaiye kalmak zorunda kalıyorlar

Sendikanın müdahalesiyle zorunlu fazla mesai uygulaması büyük ölçüde sona ermiş olmasına rağmen, konfeksiyon işçilerinin yaşadığı ekonomik zorluklar fazla mesaiyi, resmen değilse de, yine zorunlu kılıyor.

Bu uzun çalışma saatleri, işçilerin konfeksiyon fabrikalarındaki elverişsiz çalışma koşullarına çok daha uzun süre maruz kalmalarına yol açıyor. Conpres'te çalıştığı dört ay içinde iki kez bayılan Sao Nari, her bayıldığında havada aynı kimyasal kokusunu hatırlıyor. Şöyle anlatıyor: “Boğuluyorum sandım. Nefes alamadım. Kokunun nerden geldiğini bilmiyorum ve yöneticiler de bize söylemedi.”

Ailesi sağlığı için kaygı duysa da, fabrikadaki işinden ayrılmak onun için pek mümkün değil. “Ailede işi olan tek kişi benim ve bir hayli borcumuz var. Bu iş ve fazla mesailer olmadan ne yaparız bilmiyorum.”

Sendika yetkililerinden Sithyneth'e göre, uzun iş saatlerinin yanı sıra, yoksulluğun konfeksiyon işçilerinin ev hayatı üzerindeki etkileri de bayılma nedenleri arasında. İngiltere'deki Ulusal Sağlık Kurumu'nun bir incelemesine göre, ortalama bir kadının sağlıklı bir kiloya sahip olması için günde yaklaşık iki bin kalori tüketmesi gerekiyor. Oysa düşük ücretleri nedeniyle birçok konfeksiyon işçisi yetersiz besleniyor.

Conpress fabrikasında işbaşında iki kez baygınlık geçiren yirmi dört yaşındaki Chang Savi, kendisinin ve kocasının  gıdaya ayda ancak 30 dolar ayırabildiğini söylüyor. “İşte sık sık başım dönüyor ve nedenini bilmiyorum” diyor. “Belki de yeterince yemek yemediğim için bayıldım. Kocam ve ben her öğün yarım kâse pirinç yiyoruz, belki bir parça da çorba. Eti seyrek yiyebiliyoruz” diye ekliyor. ABD Tarım Bakanlığı'nın verilerine göre, yarım kâse pişmiş beyaz pirinç sadece yüz yirmi kalori içeriyor. Chang'ın beslenmesi bir tam işgünü için gereken enerjiyi sağlayacak kalori miktarının çok altında kalıyor.

Sendikalar koşullarımızı iyileştirdi

Gerektiği gibi beslenmesine yetecek geliri olmadığını belirten Neang Sokli de yoksulluğunun, konfeksiyon fabrikalarında çalışmanın dışında pek seçeneği olmamasıyla ilgili olduğunu kabul ediyor. Yine de Kamboçya'da sendikaların varlığının durumlarında belirgin bir iyileşmeye yol açtığını vurguluyor. “Sendikalar yokken koşullar korkunçtu. Sendikalar hem çalışma koşullarını hem de ücretlerimizi iyileştirdi. Hepimiz birlikte davranırsak, işverenler bize daha iyi davranmak zorunda kalacaktır” diyor.

Neang, konfeksiyon işçisi arkadaşlarının yazgısının değişmesine katkıda bulunmak için, çeşitli sendikaların temsilcisi olarak gönüllü çalışma yürütüyor. Sendikalar ona, ihtiyaç sahiplerine dağıttığı tıbbi malzemeleri satın alması için kaynak sağlıyor. Ayrıca, sendikalar sayesinde işçilerin maruz kaldığı sömürü ve baskıyı kamuoyuna iletebiliyor.
Neang şöyle diyor: “Sendikalar olmasaydı, her şey çok kötü olurdu. Sendikalar sesimizin duyulmasını sağlıyor.”

Kaynak: IndustriALL Küresel Sendika

 

DUYURU...

GENEL BAŞKANIMIZ SÜLEYMAN AKYÜZ’ÜN FACEBOOK HESABI ÇALINMIŞTIR. GELECEK OLAN MESAJLARA VE PAYLAŞIMLARA LÜTFEN İTİBAR ETMEYİNİZ. ...
devamı