Ölümüne çalıştırmışlar

Soma'da 301 işçinin yaşamını yitirdiği maden katliamına ilişkin bilirkişi heyetinin hazırladığı rapor, Soma Kömür İşletmeleri yetkililerinin yanı sıra; Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Yönetim Kurulu Başkanı, TKİ İşletme Müdürü, Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MİGEM) yetkilileri ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişlerini, gerekli denetimleri yapmadıkları için 'asli kusurlu' buldu.

Prof. Dr. Ercüment Yalçın, Prof. Dr. Eyüp Akpınar, Prof. Dr. Ahmeh Hakan Onur ile İş Güvenliği Uzmanı Alparslan Ertürk tarafından hazırlanan, 7 ayrı bölümden oluşan 126 sayfalık rapor; yaklaşık 2 ay süren inceleme ve yazım sürecinin ardından savcılığa teslim edildi. Rapor, 301 işçinin ölümüne neden olan katliamın göz göre göre geldiğini, daha fazla kömür üretmek için işçilerin sağlığı ve güvenliğinin hiçe sayıldığını bir kez daha gözler önüne serdi.

FAZLA ÜRETİME ZORLADILAR
Rapora göre, Soma Kömür İşletmeleri A.Ş., ocağın işletmesini devraldıktan sonra planlananın iki buçuk katına varan oranlarda fazla üretim yaptı ve sözleşmeye göre 2017 yılının mart ayına kadar çıkarması gereken kömür miktarını (15 milyon ton) üç yıl önceden çıkardı. Raporda bu verilerin, işçilerin fazla üretim yapmaları için fazla çalıştırıldıkları ve bunun için kendilerine baskı yapıldığı iddialarını doğrular nitelikte olduğu ifade edildi.

Raporda yer alan diğer tespitler ise şöyle:

HAVALANDIRMA SORUNLU
»Adli Tıp Kurumu'nun otopsi raporlarında işçilerin yüzde 85'e varan oranda karbonmonoksit zehirlenmesinden ötürü can verdiği tespit edilmişti. Böyle kazalarda hayati önemde olan gaz maskelerinin kurallara uygun olarak belirli zaman aralıklarında kontrollerinin yapılması gerekiyordu, ancak bu kontroller yapılmadı.
»Havalandırma sistemleri, yıllar içinde kazılarla büyüyen ocağın yapısına göre yeniden düzenlenmedi. Ocak içi planlardaki havalandırma sistemleriyle, bilirkişi heyetine teslim edilen krokilerdeki sistemler arasında büyük farklılıklar olduğu saptandı.
»Dört kilometrelik bir uzunluğa sahip olan, temiz hava sağlayan sistem yeterli değildi.

DEFTER RASTGELE DOLDURULDU
»Karbonmonoksit gazı, oksijen, metan gazı gibi hava ölçümlerinin yazıldığı en önemli güvenlik kayıtlarından sayılan defterler sağlıklı şekilde doldurulmadı. Bu defterler rastgele ve daha önceki günlerden kopyalanarak dolduruldu.
»Ocakta bulunan, 48 gaz ve 19 karbonmonoksit gaz sensörünün büyük bölümü arızalıydı, cihazların kalibrasyon sorunları vardı ve düzgün veri okuması yapamıyordu.

YASA UYGULANMADI
»Geçen şubat ayından itibaren karbonmonoksit gazı ve ocak içi sıcaklığı, çalışmayı imkânsız kılacak şekilde sürekli artış göstermesine rağmen, güvenlikten sorumlu şirket elemanlarınca herhangi bir iş durdurma işlemi yapılmadı.
»Maden Kanunu’nda yer alan ocaklardaki sensörlerin miktarı, güvenilirliği, bilgi aktarımını sağlayan çalışma esaslarına dair tedbirler, işveren ve denetleme görevindeki TKİ tarafından alınmadı.
»Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MTA) ocaktaki elektrik ve projeleri, mühendislik hizmeti sınıfına almayarak Maden Kanunu’nu ihlal etti. Çalışanlara, iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili zorunlu mesleki eğitimler tam olarak verilmedi.

KATLİAM 'GELİYORUM' DEDİ
»Ocak içerisindeki kömür yanmaya devam ediyordu. Ocak havasının denetimi için kurulan gaz izleme sensörleri, olayın başlangıcını haber verdi ancak bu durum şirket yetkilileri tarafından dikkate alınmadı.
»Maden ocağında kullanılan gaz sensörlerinin, akredite bir kurum ve kuruluş tarafından kalibrasyonları yapılmadı.
»Kaza esnasında, olay yerindeki haberleşme cihazlarının çalışmadığı, cihazların yeraltı standartlarına uygun olmadığı belirlendi.
»İşyerinde tahliye amaçlı biri planlama söz konusu değildi.

TKİ RİSKİ BİLİYORDU
Raporda, ocağın bundan önceki işletmecisi Ciner Grubu'nun 'İleride telafisi olmayacak problemlerle karşılaşılabilir' diyerek sözleşmeyi feshettiği hatırlatılarak “Maden sahasının yüksek yangın riski taşıdığı, TKİ ve işi devralan Soma Kömürleri A.Ş. tarafından bilinmektedir” ifadeleri kullanıldı.

Raporda, “TKİ'nin asıl işi olan yeraltı kömür üretimini hizmet alım sözleşmesi ile iş güvenliğini gözardı ederek maliyet kaygısıyla alt işverene devrettiği, bu nedenle TKİ Yönetim Kurulu Başkanı ile TKİ İşletme Dairesi Başkanı'nın asli kusurlu olduğu” vurgulandı.

***

'BU FACİA ÖNLENEBİLİRDİ'
Raporun sonuç bölümünde “Soma Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından, elde edilen bilgi ve belgeler ışığında, 13.05.2014 tarihindeki maden kazasının kaza öncesi teknik verilerin değerlendirilmesi sonrasında, pek çok ihmal ve kusurun bir araya gelmesi sonucu meydana gediği ve kazanın önlenebilir olduğu fikri heyetimizde oluşmuştur” denildi.

***

RAPOR SUMEN ALTI EDİLMİŞTİ
CHP Manisa Milletvekili Özgür Özel tarafından Meclis’e taşınan iddialara göre, bilirkişi heyeti raporunu 20 Temmuz’dan önce sunmak istemiş, ancak yetkililer, raporun seçimlerden önce siyasi sonuçlar doğurabileceği gerekçesiyle buna izin vermemişti. Raporda hükümetin ve kamu kurumlarının da faciadan sorumlu tutulması nedeniyle değişiklik yapılması da talep edilmişti. Bunu kabul etmeyen heyet, raporu nihayet 5 Eylül’de savcılığa teslim etti. Rapor 18 Eylül’de dosyaya kondu.

Kaynak: Birgün Gazetesi