Kazanılmış Haklar Yok Olabilir

Kıdem tazminatının fona devredilmesi yeniden gündemde. Başbakan Ahmet Davutoğlu, 10. Kalkınma Planı’nda belirlenen 25 öncelikli dönüşüm programından son pakette yer alan sekiz programı ve bunlara ilişkin 380 eylem planını açıkladı. Eylem planının en önemli maddelerinden birisi ise kıdem tazminatı.

“Kıdem Tazminatı Fonu” kanun tasarı taslağına göre çalışanların bireysel hesabına dayanan “Kıdem Tazminatı Fonu” kurulacak, işçilerin yıllık 30 gün olan kıdem tazminatı hakkı fon sistemi ile yarı yarıya düşecek, kıdem tazminatı alma halleri ikiye düşecek.

Bireysel esasa dayalı kurulacak fon ile işçinin hesabında tazminatın birikmesini ve belirli bir süre sonunda işçiye ödenmesini öngörüyor. Bu fona işveren tarafından her ay belirli oranda prim ödenecek. Fakat işçi biriken parasını istediği zaman alamayacak. 15 yıllık sigortalılığını dolduran ve 3 bin 600 gün primi tahakkuk ettirilen çalışan, biriken tutarın yarısını çekebilecek.

Ek olarak 30 gün olan kıdem tazminatı hakkı fon sistemi ile 10 ya da 15 güne düşecek. Yani işverenler her ay kıdem tazminatı fonuna işçinin brüt ücretinin yüzde 4’ü kadar prim yatıracak. Çalışan bu prim ve nemalarını kıdem tazminatı olarak alacak.Fakat 30 günlük kıdem tazminatı şu anda işçinin brüt ücretinin yüzde 8.3’üne karşılık geliyor.  Taslak bunun yerine yüzde 4’lük bir kesinti öngörüyor. Bu durumda kıdem tazminatı yarı yarıya düşmüş oluyor.

Kıdem tazminatı alma hali ikiye düşecek

“Kıdem Tazminatı Fonu” kanun tasarı taslağına göre kıdem tazminatı alma hali emeklilik ve ölüm olmak üzere ikiye düşürülüyor. Fonda en az 10 yıl primi ödenmiş olanlara gayrimenkul almaları şartıyla fonda biriken paranın yarısı verilecek. Kalan yarısı da emekli olunca kendisine, ölünce geride kalanlarına ödenmesi düşünülüyor.

Tasarı ile işveren tarafından işten çıkarılma, işçi tarafından haklı sebeple işten çıkma, askere gitme, emekli olmadan işten çıkma, kadın işçinin evlenmesi gibi hallerde kıdem tazminatı alınamayacak. 

Kıdem tazminatı piyasanın insafında

Kıdem tazminatını kaldırarak çalışanlar için zorunlu bireysel tasarruf hesabı oluşturulması devletin  devreden çıkması anlamına geliyor. Böylece hazine garantisi olmadığı için Fon’un zarar etmesi halinde işçinin hak kaybı telafi edilemeyecek.

Bir başka önemli nokta ise İşsizlik Fonu'ndan kesinti yapılıp bunun kıdem fonuna aktarılması. Buna göre işverenden İşsizlik Fonu için kesilen 2 puanlık prim, kıdem için kesilecek. İşsizlik Fonu için bu oran binde 5’e düşecek. Böylece İşsizlik Fonu’nun gelirlerinde ciddi bir azalma olacak.

Kıdem tazminatında şu anki uygulama ne?

Aynı işverene bağlı en az 1 yıl çalışmış olan ve iş sözleşmesi belirli nedenlerle son bulan işçi, her 1 yıllık çalışma karşılığında 1 aylık brüt ücret tutarında bu tazminatı alabiliyor. Ayrıca askere gidecek işçi, evlendikten sonra 1 yıl içinde işinden ayrılan kadın işçi, 8.9.1999 öncesi sigorta girişi olan ve 15 yıl 3.600 gün sigortalılık süresini dolduran işçi, emekliliği gelen işçi de işinden ayrılınca kıdem tazminatı alabiliyor.