Yüksek basınç Alçak basınç

Bugün size sadece bir ilimizde doğalgaz dağıtım hatlarının özel şirketlere devri sırasında nasıl 1 milyar dolar dolandırıldığınızı anlatmaya çalışacağım. Dolandırılıyorsunuz çünkü sizlerin ödediği doğalgaz faturalarının önemli bir kısmı doğalgaz dağıtımı maliyetinden oluşuyor. Konuya başlamadan önce sizlere biraz önbilgi vermem gerekiyor.

Biliyorsunuz doğalgaz borularla taşınıyor. Yüksek basınçlı doğalgazı kentlere veya elektrik santrallarine taşıyan hatlara iletim hatları, orta ve alçak basınçlı doğalgazı kent içinde konutlara veya fabrikalara taşıyan hatlara dağıtım hatları deniliyor. Yolsuzluk da tam bu noktada yapılıyor.

4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu’nun 4’ncü maddesine göre yüksek basınçlı iletim hatları BOTAŞ’a ait. Kent içinde konut ve fabrikalara gaz taşıyan orta ve alçak basınçlı dağıtım hatları her ilde kurulan doğalgaz dağıtım şirketlerine ait.

Şimdi doğalgaz dağıtımında nasıl dolandırıldığımızı bir örnek işlem üzerinden anlatmaya başlayayım.

BOTAŞ’ın hakkı AGDAŞ’a

Adapazarı ve civarına doğalgaz dağıtımı amacıyla AGDAŞ Şirketi kuruluyor. Şirketin çoğunluk hissesini Zeynel Abidin Erdem’e ait Erdem Holding alıyor.

Yasaya göre AGDAŞ Şirketi sadece kent içinde gaz taşıyan orta ve alçak basınçlı dağıtım şebekesini işletmesi gerekiyor. Bu arada Adapazarı’nda Enka Şirketine ait doğalgazdan elektrik üreten elektrik santralları var. Elektrik santralına gaz taşıyan hatlar yüksek basınçlı iletim hattı. Bu hat yasa gereği BOTAŞ tarafından işletiliyor ve hattın işletme geliri BOTAŞ’a kalıyor.

AGDAŞ Şirketi’nin BOTAŞ’a ait olan iletim hattına da göz dikiyor. Bu hattı işletme hakkının kendisinde olması gerektiğini öne sürerek 2003 yılında dava açıyor. Mahkeme durumu BOTAŞ ve EPDK’ya soruyor. Hem BOTAŞ hem EPDK mahkemede bu konuya olumsuz cevap veriyor. 

Ancak, Ankara 3. İdare Mahkemesi “EPDK tarafından AGDAŞ’a verilen dağıtım lisansında Enka Santralı’nı besleyen hat için herhangi bir istisna olmadığı” gerekçesiyle BOTAŞ aleyhine bir karar veriyor.

BOTAŞ mahkemenin kararını Danıştay’da temyiz ediyor. Bu defa Danıştay “Enka Santralı’nı besleyen hattın BOTAŞ’ın iletim lisansına dahil iletim şebekesi içerisindeki iletim hatlarından olup-olmadığı, bu hatların dağıtım şirketine devredilmesi gerekip-gerekmediğini” soruyor.

Normalde bu kadar önemli bir soruya EPDK’nin kurul olarak toplanarak tekrar olumsuz cevap vermesi gerekiyor. Ancak Kurul’un toplanmasına fırsat vermeden EPDK Uygulama Dairesi başkanı konuya ilişkin bilgi ve belgeleri saklayarak AGDAŞ’ın istediği cevabı Danıştay’a veriyor. Danıştay bu cevaba istinaden Enka elektrik santralına giden doğalgaz iletim hattını AGDAŞ Şirketine veriyor.

EPDK, Botaş, Hazine göstermelik olarak karara itiraz ediyorlar. Kararın düzeltilmesini istiyor. Hat iletim hattıdır diyorlar. Yazıyı yazan yetkisizdir diyorlar. Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) duruma isyan ediyor. Ancak Danıştay kararını değiştirmiyor ve yasa gereği BOTAŞ’a ait olması gereken iletim hattı çoğunluk hissesi Zeynel Abidin Erdem’e ait AGDAŞ’a geçmiş oluyor.

Zarar 1 milyar dolar

Enka santralı her yıl 3 milyar metreküp gaz kullanıyor. Bu gazın iletim ücreti Danıştay kararına kadar BOTAŞ’a ödenirken karardan sonra AGDAŞ Şirketi’ne ödenmeye başlanıyor. AGDAŞ geçmişe yönelik olarak BOTAŞ’tan 300 milyon TL talep ediyor.

Sayıştay’ın BOTAŞ ile ilgili düzenlediği 2007 yılı Raporu 327-332 sayfaları arasında bu konu işlenmiş. Sayıştay Raporu’nda mahkemeye yanlış bilgi verilmesi sonucu kamunun toplamda 1 milyar ABD Doları zarar ettirildiği tespiti yer alıyor.

Danıştay’ın kararı Başkentgaz, İzgaz, İGDAŞ gibi diğer gaz dağıtım şirketleri içinde referans teşkil ediyor. Diğer şirketler de elektrik santrallarına  gaz taşıyan “yüksek basınçlı” iletim hatlarına “orta-alçak” basınçlı  dağıtım hattıymış gibi el koyuyor. Kamunun zararı katlanarak artıyor.

Sayıştay’ın BOTAŞ’la ilgili düzenlediği 2012 Yılı raporuna göre doğalgaza sürekli fahiş zamlar yapılmasına ve 18 milyarlık borcun kanun çıkarılarak silinmesine rağmen BOTAŞ’ın borcu tekrar 12 milyara zararı 2 milyara yükseliyor.

Bu ve benzeri yolsuzluk ve kötü yönetimin maliyeti sizlere yüksek doğalgaz faturası olarak yansıyor.

Kaynak: Birgün Gazetesi