Bangladeş İşçi Dayanışma Merkezi Yöneticisi

Kalpona Akter:

"İşçiler virüsten ölmezse,

açlıktan ölecek"

Bangladeş, işçilerin en kötü ve güvensiz koşullarda, en düşük ücretlerle çalıştığı ülkelerin başında geliyor. Ülkenin en büyük üretim kalemi tekstilden oluşuyor. Tekstil ve hazır giyim, Bangladeş ihracatının yüzde seksenini oluşturuyor. Ancak bu, işçilerin refahında herhangi bir iyileştirmeye yol açmıyor. Korona  virüsünün neden olduğu salgın, bu durumu daha da kötü hale getirdi. Bangladeş İşçi Dayanışma Merkezi (BCWS) yöneticisi Kalpona Akter'le yapılan pek çok söyleşide sarf ettiği sözler, salgın sonrası daha da kötüleşen çalışma koşullarını gözler önüne seriyor.

Güney Asya'nın 164 milyon 500 bin nüfuslu ülkesi Bangladeş, nüfus yoğunluğu en fazla olan ülkelerden biri. İşgücünün büyük bir bölümü tarım işkolunda çalışıyor: yüzde 42.7'si.  Ancak ihracat ekonomisinin yüzde sekseni tekstil ve hazır giyimden oluşuyor. Bu sektörde çalışan sayısı dört milyon.

Bu kadar nüfusuna, ekonomisi bakımından dünya ülkeleri arasında 39. sırada olmasına ve dünyanın en hızlı büyüyen ekonomileri arasında yer almasına rağmen Bangladeş'te işçiler çok iyi koşullarda çalışmıyor, iyi bir yaşam sürmüyorlar.

Bundan yedi yıl önce, 24 Nisan 2013 tarihinde aniden çöken 8 katlı Rana Plaza binasının 1129 işçiye mezar olması, henüz hatıralardaki canlılığını koruyor. Bütün işçilerin cenazelerine ulaşılması 13 Mayıs'ı bulmuştu.

Bu yıkıcı facianın etkilerini atlatamadan, Bangladeş işçileri şimdi de Koronavirüsün neden olduğu ölümcül salgınla baş etmek zorunda. Virüs, kimilerini işsizlikle karşı karşıya bırakırken, kimilerini de hastalık riski içeren ortamlarda çalışmaya zorlamaktadır.

Bangladeş'te çalışanların yaşam standartlarını ve çalışma koşullarını iyileştirmek için uğraşan sendikalar ve işçi örgütlerinden birisi de Bangladeş İşçi Dayanışma Merkezi (BCWS). Merkezin yöneticisi Kalpona Akter.

Henüz 12 yaşındayken Bangladeş'te tekstil sektöründe işçi olarak çalışmaya başlayan Kalpona Akter, kendini Bangladeş'te işçilerin daha iyi çalışma koşullarına, sağlıklı ve güvenli çalışma ortamlarına, adil ücretlere kavuşabilmeleri için mücadeleye adamış.

Şu anda 44 yaşında olan Akter, ülkesinde önde gelen işçi liderlerinden biri. Başkanı olduğu merkezin temsil ettiği işçilerin yüzde sekseni kadınlardan oluşuyor.

Kalpona Akter'in aktarımına göre, fabrikalarda, salgına karşı önlemler asgari düzeyde, sosyal mesafe bir yana, bir adımlık mesafelerde çalışılıyor. Sokağa çıkma kısıtlamaları başladığında sendikalar, fabrikaların kapatılmasını talep etmiş. "Binlerce insan aynı binada çalışıyor. Bangladeş, tıbbi tesis azlığı bakımından savunmasız bir yer. Bu yüzden fabrikaları kapatmaya çağırdık." diyor Kalpona Akter.

Bir de salgının ekonomik boyutu var. Korona salgını başladığında uluslararası markalar ilk iş tüm siparişlerini iptal etmişler. Daha önce sipariş edilen ve tamamlanan ürünleri de almaktan vazgeçmişler. Yerel atölye ve fabrika sahipleri, işçilerinin ücretlerini ödeyememiş. Öyle ki, tekstil ve hazır giyim sektöründe çalışanların yüzde yetmişi herhangi bir ödeme alamamış.

Kalpona Akter, sözlerinin devamında iptal edilen siparişlerin yaklaşık 3 milyar dolar değerinde olduğunu belirtirken, bir kampanya düzenleyerek ödeme yapmayan firmaları utanmaya davet ettiklerini, bu sayede en azından tamamlanan işlerin ödenmesini sağladıklarını ifade ediyor.

Bangladeş'te, 12 Nisan'da 20 bin, 13 Nisan'da 5500 kişinin sokaklara çıktığı gösterilerin de bunda büyük payı var. Çoğu kadınlardan oluşan göstericiler sokakları doldurdu, yolları kapattı. Göstericilerin ellerinde, "Açlıktan ölmek istemiyoruz", "Koronavirüs'ten korkuyoruz", "Ücretlerimiz ödensin", "Evde kalıp virüsten korunacağız ama karnımızı nasıl doyuracağız?" yazılı dövizler vardı.

Gösterilere ilişkin "İşçiler sokakta çünkü maaşlarını alamıyorlar. Ay boyunca mağazadan yiyecek alıp ay sonunda geri ödüyorlar. Ayrıca kiralarını da ödeyemiyorlar." diyen Akter, salgının sonuçlarını "Bu salgın devam ettikçe, markalar sadece kârlarının bir kısmını kaybedecekler, ama işçiler paralarını, işlerini kaybedecekler. Para olmaması, yemek olmaması demektir." sözleriyle dile getirdi.

Bangladeş'te tekstil ve hazır giyim fabrikaları 26 Nisan'da tekrar faaliyete başladı. Riske rağmen, işini kaybetmek istemeyen işçilerin çoğu tekrar işbaşı yapmak zorunda kaldı. Yaklaşık 900 fabrikada başlayan üretim, koruyucu giysilerle ve dezenfektanlarla sağlanıyor. Sendikalar ve işçi örgütü yetkilileri, salgının tekrar hız kazanmasından endişe ettiklerini dile getiriyorlar. [SZK]

Kaynaklar: www.thenation.com

www.business-humanrights.org

KALPONA AKTER KİMDİR

Bangladeş'te tekstil ve hazır giyim sektöründe işçilerin güvenli çalışma ortamlarına, adil ücrete ve sendikal haklarına kavuşabilmeleri için mücadele eden Bangladeş İşçi Dayanışma Merkezi (BCWS) kurucusu ve yöneticisi Kalpona Akter, 12 yaşında tekstil işçisi olarak atılmış çalışma yaşamına. 1976 Bangladeş doğumlu Kalpona Akter, ülkenin önde gelen işçi liderlerinden biri. 2013'te meydana gelen ve 1129 işçinin ölümüyle sonuçlanan Rana Plaza faciasından sonra büyük markaların Bangladeş Güvenlik Anlaşması'nı imzalamalarında önemli rol oynamıştır.