Hakkımı Arıyorum

5 yıldır bir şirkette çalışmaktayım. Sağlık sorunlarım nedeniyle iki kez ameliyat oldum ve 4 ay süreli rapor verdiler. Bir hafta sonra işbaşı yapacağım. Uzun süreli rapor alan işçinin iş sözleşmesinin işverence feshedilebileceğini duydum. Benim iş sözleşmemin de feshedilmesisözkonusu olur mu?

İş Yasasına göre, sağlık nedeniyle devamsızlık halinde iş sözleşmesinin işveren tarafından feshimümkün olabilmektedir. Rapor süresinin, çalışma süresine bağlı olarak belirlenen bildirim süresini 6 hafta aşması halinde, iş sözleşmesinin feshi söz konusu olabilir. Sizin kıdeminize göre 8 haftalık bildirim sürenize, 6 hafta eklediğimizde, 14 haftadan (98 günden) fazla süren istirahat haliniz söz konusu olduğu için, kıdem tazminatınızın ödenerek iş sözleşmenizin feshedilebilir.  

Ailevi sebeplerden dolayı çalıştığım işyerinden izin almadan 4 gün işe gitmedim. Kaç gün devamsızlık iş sözleşmemin feshine neden olur?

İş Yasasına göre işvereninden izin almaksızın veya haklı bir nedene dayanmaksızın ardı ardına 2 gün, aynı ay içinde 3 gün veya aynı ay içinde tatil günlerini takip eden 2 gün işe devamsızlık yapan işçinin iş sözleşmesi, bildirim süresi verilmeksizin ve kıdem tazminatı ödenmeksizin fesihedilebilmektedir.

Bir fabrikada 9 yıldan beri çalışmaktayım. Geçen hafta işveren, iş sözleşmemin feshedildiğini artıkişe gelmemi sözlü olarak söyledi ve ihbar kıdem tazminatlarımı da ödedi. İşe iade davası açabilir miyim?

İşçinin iş sözleşmesini fesih etmek isteyen işveren; feshi yazılı olarak bildirmek, feshin gerekçesini de açıkça belirtmek suretiyle ve feshe bağlı olarak işçinin tüm haklarını ödemekle yükümlüdür. İş sözleşmesinin sözlü veya yazılı olarak bildirilmesi halinde bir neden belirtilmeksizin feshi veya belirtilen nedenin gerçeği yansıtmadığı iddiasında bulunan işçinin fesih bildiriminden itibaren 30 gün içinde iş mahkemesinde feshin geçersizliğine ve işe iadesini talep hakkı bulunmaktadır. Ancak işe iade davası açabilmeniz için işyerinizde en az 30 işçinin çalıştırılıyor olması gerekmektedir. Dava açacak işçinin işyerindeki çalışma süresinin en az 6 ay olması şartı aranmaktadır. Siz kıdem şartını yerine getiriyorsunuz. İşyerinizde 30'dan fazla çalışan varsa işe iade davası açabilirsiniz.

5 yıldan beri aynı işte çalışıyorum. İş sözleşmemde ücret artışları konusunda bir düzenleme yer almıyor. İşe girdiğim yıl ve sonraki yıl ücretime az da olsa zam yapılmıştı. Ancak 3 yıldır hiç zam yapılmıyor ve asgari ücretle çalıştırılıyorum. Ücretlerim artırılmadığı için kıdem tazminatımı alarak işten ayrılabilir miyim?

Ücretlerin ne zaman veya hangi oranlarda artırılacağına ilişkin İş Yasasında bir düzenleme bulunmamaktadır. Yasal düzenleme, asgari ücretin altında ücretle işçi çalıştırılamayacağı biçimindedir. İşçi ücretlerine yapılacak zam oranı, bireysel iş sözleşmelerinde veya toplu iş sözleşmelerinde belirlenmektedir. Sözleşmede belirtilen oranda veya hiç zam yapılmaması işçiye haklı nedenle fesih hakkı verir. İş sözleşmesini haklı olarak fesheden işçiye kıdem tazminatı ödenir, ancak ihbar tazminatı ödenmez. Sizin sözleşmenizde bu konuda bir düzenleme olmadığını ifade ediyorsunuz. İş sözleşmenizde ücret artışı konusuna yer verilmediği için iş sözleşmenizi feshetme hakkınız bulunmamaktadır. Bu nedenle işten ayrılmanız halinde istifa etmiş sayılacağınızdan, herhangi bir tazminat hakkınız oluşmayacaktır.  

Büyükçekmece'de çalıştığım işyeri Gebze'ye taşınıyor. Servis aracı tahsis etmeyeceği için gitmek istemiyorum. Kıdem tazminatımı alarak işten ayrılabilir miyim?

İş Yasasına göre işyeri uygulamaları veya çalışma koşullarında değişiklik yapmak isteyen işveren, durumu yazılı olarak bildirmek ve işçinin onayını almakla yükümlüdür. İş sözleşmenizde işverenin her işyerinde çalışabileceğinize ilişkin bir düzenle yok ise, durumu size yazılı olarak bildirdikten sonra 6 işgünü içinde bu değişikliği kabul etmediğinizi bildirmeniz halinde işverence iş sözleşmeniz feshedilecek,  tarafınıza ihbar ve kıdem tazminatı ödenecektir. Ancak iş sözleşmenizde, işverenin her işyerinde çalışacağınıza dair bir hüküm yer alıyorsa, Gebze'ye gitmezseniz istifa etmiş sayılırsınız ve tazminat alamazsınız.  

Kredi kartı borcumu ödeyemediğim için banka maaşıma haciz yazısı göndermiş, maaşımın ne kadarına haciz konulabilir? Bunun dışında ikramiye ve diğer sosyal yardımlarım da kesilir mi?

İşçinin borçlarından dolayı maaşının dörtte birine haciz konulabilir. Bunun dışında ücret niteliğinde olan diğer hak edişlerinizin de yine dörtte biri haczedilir.  

Eşimin borcu nedeniyle benim maaşıma haciz konulabilir mi?

Borçların şahsiliği prensibine göre, bir işçinin borcu için eşinin maaşına haciz konulamaz. Herkes kendi borcundan sorumludur.  

İşverence kıdem tazminatım ödenirken fazla çalışma ücretlerim kıdem tazminatı hesabına dahil edilmemişti. Bende tazminatımı alırken ibranameye yasal haklarım saklıdır ibaresini yazdım. Bu konuda dava açabilir miyim?

Kıdem tazminatı hesabında, işçiye her ay düzenli olarak ödenen para ve parayla ölçülebilir kıymetler dikkate alınmaktadır. Buna göre; fazla mesai ücreti düzenli bir ödeme olmadığı için kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz.  

15 ay önce evlendim ve çocuğum oldu ancak bakacak kimsemiz olmadığı için eşim çalışmamı istemiyor. Ben de, bu sebeple işten ayrılmak istediğimi işverene söyledim, işveren ise, işten ayrılmam halinde istifa etmiş olacağımı ve işyerindeki kıdemime karşılık 10 yıllık tazminatımın ödenmeyeceğini söyledi. Ne yapabilirim?

Doğum, kıdem tazminatı alarak işten ayrılmak için bir neden değildir. Evlendiğiniz zaman nikah tarihinden itibaren bir yıl içinde işten ayrıldığınızı işverene bildirseydiniz, evlenme sebebiyle kıdem tazminatına hak kazanırdınız. Bu süre bir yılı aştığı için evlenme sebebiyle iş sözleşmesini fesih hakkınız ortadan kalkmış. İşten ayrılmanız halinde tazminat alamazsınız.  

8 yıldan bir şirkette çalışıyorum. İşler yoğun olduğu için bu dönemde sadece iki defa izne çıkarıldım. Kullanmadığım yıllık izin sürelerinin ücretlerini işverenden talep ettim. Ancak ödenmedi, dava açabilir miyim?

İşçinin dinlenmesi esas olup iş sözleşmeniz devam ettiği sürece izin ücreti ödenemez. İş sözleşmenizin sona ermesi durumunda, kullanılmayan yıllık izin sürelerine ait ücretleriniz ödenebilir. Bu nedenle dava açmanız halinde davanız reddedilir.

Çalıştığım işyerinde örgütlenmek istiyoruz, toplu iş sözleşmesi yapabilmek için  hangi koşullar gerekli?

Öncelikle,  üye olmayı düşündüğünüz sendikanın  çalıştığınız şirketin faaliyet  alanında kurulmuş olması ve  ülke genelinde o işkolunda çalışan işçilerin  en az %10'unun  ilgili sendikaya üye olması gerekmektedir. (Buna kısaca işkolu barajı denilmektedir.)

İkinci koşul ise, işyeri-işletme barajının sağlanması. Bunun içinde çalıştığınız şirkette toplam çalışanların en az yarıdan bir fazlasının üye kaydedilmesi (buna da kısaca işyeri- işletme barajı denilmektedir.)  ve  bu üyeliklerin sağlanmasıyla birlikte T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na  sendikanız tarafından “çoğunluk tespiti” başvurusunda bulunulması gerekmektedir.

Burada bir konu çok önemlidir; 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununa göre, aynı tüzel kişiliğe haiz, aynı işkolunda birden çok işyerine sahip işletmede ancak bir toplu iş sözleşmesi  yapılacağına dair hüküm gereği, Türkiye  genelinde çalıştığınız şirketle ait aynı ünvana sahip,  aynı  işkolunda  faaliyet gösteren başka işyeri veya işyerleri varsa, “yarıdan bir fazla sayıda  üyeliğin sağlanması” şartına göre bu şirketlerin tamamındaki çalışan sayısı dikkate alınacaktır. Eğer aynı işkolunda ve aynı ünvana sahip başka bir işyeri sözkonusu değilse yani tek bir işyeri ise, “çoğunluk tespiti” bakımından sadece çalıştığınız işyerinde toplam çalışan sayısı ve bu sayının en az yarıdan fazlasının sendikaya üye olup olmadığına bakılarak Bakanlık tarafından öncelikle “çoğunluk tespit belgesi”, buna itiraz olmadığı takdirde de toplu iş sözleşmesi yapmak için yasal olarak gerekli olan “ Yetki Belgesi” verilir. Bu belgenin gelmesiyle  sendika,  işvereni toplu iş sözleşmesi  görüşmelerine davet eder.

Sendika üyesiyim ve toplu sözleşmemiz halen yürürlükte ama  yetki alacak üye sayımız da kalmadı. Yeniden toplu sözleşme yapamadığımızda  bizim durumumuz ne olacak?

Toplu iş sözleşmesinin yürürlüğü sona erdiğinde, yeni toplu iş sözleşmesinin yapılamadığı durumlarda, mevcut toplu iş sözleşmesinin  “iş akdinin” konusu olabilecek tüm hakları sendikaya üyelik devam ettiği sürece uygulanmaya devam eder.

Örneğin; Çalışma süresi ve şartlarına ilişkin haklar, ikramiye sayısı, fazla çalışma, bayram ve hafta tatiline ilişkin haklar,  yıllık izin süreleri, kıdem ve ihbar tazminatı gün sayıları,  sözleşmede yer alan tüm parasal haklar aynen uygulanmaya devam eder.