Çalışma yaşamı kayıtdışı ve güvencesiz

Kayıt dışı istihdam gözler önünde olmasına rağmen, milyonlarca insan sosyal güvencesiz ve temel hakları göz ardı edilerek çalıştırılmaya devam ediliyor. Türkiye İstatistik Kurumunun 2011 yılı Ekim dönemi istatistiklerine göre, kayıt dışı istihdam toplam istihdamın yüzde 41.8’ini oluşturuyor. Ekim ayında istihdam edilen 24 milyon 486 bin kişiden 10 milyon 236 bin'i kayıt dışı çalıştırılıyor.

Genel Sağlık Sigortasında yeni düzenlemenin 2012 yılından itibaren geçerli olmasıyla kayıt dışı istihdamın sonuçları daha da çarpıcı hale geldi.

2012 yılından önce, kayıt dışı istihdam edilmesine rağmen çeşitli biçimlerde sosyal güvenlik sisteminden yararlanan (yeşil kart vb.) milyonlarca kişi, yeni düzenlemeyle bu hakkını da kaybediyor.

İşsizler, güvencesiz bir şekilde çok düşük ücretle çalışanlar, kısmi süreli çalışanlar vb. işçilerin sosyal güvenlik sisteminden yararlanmaları için kendi ceplerinden sigorta primi ödemeleri gerekecek.

KENDİ ADINA ÇALIŞANLAR

Ekim itibariyle son bir yıllık dönemde kendi hesabına çalışan 4 milyon 659 bin kişiden yüzde 65.7’sini oluşturan 3 milyon 63 bin kişinin kayıt dışı istihdam içinde bulunduğu belirlendi. Ücretli ve yevmiyeli olarak çalışan toplam 15 milyon 241 bin kişiden yüzde 25.1’ini oluşturan 3 milyon 823 bin kişisinin kayıt dışı çalıştığı tespit edildi. İşveren olarak faaliyet gösteren 1 milyon 244 bin kişiden  yüzde 22.6’sını oluşturan 281 bin kişinin de sosyal güvenlik kaydı bulunmuyor.

ÜCRETSİZ AİLE İŞÇİLİĞİ

Kayıt dışı “çalışanlar” içinde en büyük grubu ücretsiz aile işçileri oluşturdu. Büyük bölümü tarım kesiminde bulunan ve standart bir istihdamdan farklı olarak tarım ya da ticaretle uğraşan, ailesine yardım eden bu kişilerin toplam sayısı 3 milyon 341 bin kişi. Bunların yüzde 91.9’unu oluşturan 3 milyon 69 bin kişisinin sosyal güvenlik sistemine kayıtlı olmadığı görüldü. Normal bir istihdam olanağı elde edemediği için mevcut konumda yer alan bu kişilerin, ücretsiz aile işçisi şeklinde tanımlanması, Türkiye’deki işsizliğin boyutlarını da olduğundan küçük gösteriyor. Kayıt dışı çalışanlar toplamının 5 milyon 321 bini tarımda, 4 milyon 915 bini ise tarım dışı sektörlerde bulunuyor.

KADINLARDA KAYIT DIŞI İSTİHDAM

Ekim döneminde kadınlar arasında kayıt dışılık oranı da oldukça yüksek. Kadınlarda bu oran yüzde 57.2, erkeklerde yüzde 35.5. Ekim ayı itibariyle 7 milyon 97 bin kadın çalışanın 4 milyon 56 binini kayıt dışı çalışanlar, erkeklerde ise 17 milyon 388 bin çalışandan 6 milyon 180 binini kayıt dışı çalışanlar oluşturdu. Kayıt dışı çalışmada kadınların oranı çok daha yüksek.