İşsizlik Can Yakıyor

Türkiye’nin kanayan yarası işsizlik bir türlü önlenemiyor. TÜİK’in açıkladığı rakamlara göre işsiz sayısı 2015 yılı Nisan döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 242 bin kişi artarak 2 milyon 821 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,6 puanlık artış ile yüzde 9,6 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 0,8 puanlık artış ile yüzde 11,6 olarak tahmin edildi.

Açıklanan rakam İŞKUR’a başvuruda bulananları kapsıyor. Umudunu tüketip, başvuruda bulunmayanlar dikkate alındığında gerçek işsiz sayısı daha da fazla. Daha vahimi gençler arasında işsizlik oranı neredeyse yüzde 20’ye yakın.

5 gençten biri işsiz

Gençler yana yakıla umutla iş arıyor, çalmadık kapı bırakmıyor, ama nafile. Verimli olabilecek, üretime katkı sağlayacakları yaşta ya kahve köşelerinde ya da internet başında gününü geçiriyor, umutla iş bekliyor. Bu gençlerin çoğunluğu da üniversite mezunu.

Ellerinde üniversite diploması var ama bir işe yaramıyor. Kendi evinizde olmasa bile çevrenizde, tanıdıklarınız ya da akrabalarınız arasında mutlaka bir işsiz vardır. Ülkenin bir numaralı sorunu olan işsizlik adeta can yıkıyor, yuva yakıyor.

İşsizlik fonu

İşsizliğin artmasına koşut İşsizlik Sigortası Fonu’na başvurular da çığ gibi artıyor. Kendi kusuru olmaksızın işini yitirenler gerekli koşulları taşımaları halinde işsizlik aylığından yararlanabiliyor.

4447 sayılı yasa kapsamında oluşturulan işsizlik sigortasının uygulanmaya başlandığı Mart 2002’den bu yana yaklaşık 5.5 milyon kişi işsizlik aylığı alabilmek için İŞKUR’a başvurmuş.

Başvuruları uygun görülen 3 milyon 845 bin işsize fondan bugüne dek toplam 8 milyar 802 milyon lira aylık ödenmiş.

İşsizlik Sigortası Fonu’nda 84 milyar liraya yakın para bulunuyor. Kayıtlı işsizlerin ancak yüzde 10’u fondan yararlanabiliyor. Bu oran diğer ülkelere göre son derece düşük. Almanya’da toplam işsizler içinde aylık alanların oranı yüzde 40, İtalya’da yüzde 25, Avusturya’da yüzde 30, Belçika’da yüzde 71, Fransa’da yüzde 46, İspanya’da yüzde 25. Sadece Slovakya’da işsizlik aylığı alanların oranı yüzde 8.3 düzeyinde.

En fazla 10 ay

Fondan işsiz kalanlara en fazla 10 ay maaş ödeniyor. İşçi ve devletin yüzde 1, işverenin de yüzde 2 oranında ödediği prim ile oluşan fondan koşullarının ağır olmasından dolayı çok az sayıda işsiz yararlanabiliyor.

Koşullar

Kendi kusuru olmaksızın işini yitirenlerin tümü de işsizlik aylığı alamıyor. Aylık alabilmenin birinci koşulu, işsiz kalınan tarihten önceki son 120 gün kesintisiz çalışma, yani sigorta primlerinin kesintisiz 4 ay yatırılmış olması.

Bu koşuldan ötürü işsiz kalanların çoğunluğu aylık için başvuru yapamıyor. Bunun nedeni de Türkiye’de bir işte uzun süre çalışabilenlerin sayısı çok az. Özellikle niteliksiz ve deneyimsiz işçiler çok sık işten çıkarılıyor, kesintisiz 120 gün çalışma koşulunu yerine getiremiyor.

İkinci koşul ise; işini yitirdiği tarihten önceki son üç yılda toplam 600 gün çalışılması veya bu süre kadar sigortaya prim ödenmesi. Her iki koşul da işsizliğin yaygın olduğu, zirve yaptığı Türkiye’de çok ağır.

Daha çok işsizin fondan aylık alabilmesi için bu iki ağır koşulun hafifletilmesi zorunluluk.
Özellikle 120 gün koşulu 60 güne düşürülürse çok sayıda işsiz aylık alabilir. Yine 600 gün de daha aşağılara çekilebilir.

 
 
Kaynak: Cumhuriyet Gazetesi/Şükrü KARAMAN