POAŞ Borç Ertelemesi ÖYK Kararının İptali ve Yürütmenin Durdurulması İstemli Dava Mahkeme Kararı

     T.C.

           Ankara

10.İdare Mahkemesi

Esas No:2003/1692

Davacı ve Yürütmenin                         Petrol-İş Sendikası          

Durdurulmasını İsteyen

Vekili                                            Av.Gökhan Candoğan

                                                    Tarlabaşı Bulvarı, Al Hatun Sok. No:27/3

                                                    Tepebaşı Beyoğlu-İstanbul

Müdahil(Davacı Yanında)               T.M.M.O.B Kimya Mühendisleri Odası

Karşı Taraf(Davalı)                         Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı

                                                    Ziya Gökalp Cad. No:80 Kurtuluş-Ankara

Vekili                                             Av.Aykut Bakırcı(aynı yerde)

Müdahil(Davalı yanında)                 Petrol Ofisi A.Ş.

                                                     Eski Büyükdere Cad. No:37 Maslak-İstanbul

Vekili                                             Av.Tayfun Sümer(aynı yerde)

İstemin Özeti                                 Petrol Ofisi A.Ş.’nin % 25.8 oranındaki kamu hissesinin, Doğan Petrol Yatırımları A.Ş.’ye satış bedelinin yeniden vadelendirilmesine ilişkin 03.09.2003  gün 2003/50 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı ile bu karara dayanak olan 16.07.2002 gün ve 41 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istenmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren 10.İdare Mahkemesince hasım mevkiine Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı alınarak işin gereği görüşüldü.

Dava, Petrol Ofisi A.Ş.’nin % 25.8 oranındaki kamu hissesinin İş Doğan Petrol Yatırımları A.Ş.’ye satış bedelinin yeniden vadelendirilmesine ilişkin 03.09.2003 ve 2003/50 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı iptali ile bu karara dayanak olan 16.07.2002 gün ve 41 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılmıştır.

4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 15.08.2003 gün ve 25200 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 4971 sayılı Yasa ile değişik 3.maddesinin 1.fıkrasında “Başbakanın başkanlığında Başbakanın belirleyeceği dört bakandan oluşan Özelleştirme Yüksek Kurulu kurulmuştur. Kurul üyelerinin tamamının katılımı ile toplanır ve kararları oybirliğiyle alır. Kurulun sekreterya hizmetleri, Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca yürütülür” hükmü yer almış, anılan maddenin 2.fıkrasının(1) beninde, özelleştirme idaresinin yıl içindeki uygulamaları ile gelecek yıl programlarını görüşerek onaylamak, Özelleştirme Yüksek Kurulunun görevleri arasında sayılmış ve yukarıda anılan 4791 sayılı Yasanın 1.maddesi ile de  anılan 2.fıkranın(1) bendinin sonuna, İdarenin hak, alacak ve borçları hakkında karar vermek ibaresi eklenmiştir.

Dosyanın incelenmesinden, Petrol Ofisi A.Ş.’nin % 51 oranındaki hissesini satın alan İş Doğan Petrol yatırımları A.Ş.’nin 25.04.2002 tarihinde davalı idareye başvurarak POAŞ’ın

 % 25.8 oranındaki kamu hissesini İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Toptan Satışlar Pazarında vadeli olarak satın almak isteğini beyan etmesi üzerine POAŞ’ın % 25.8 oranındaki kamu payının Özelleştirme Yüksek Kurulunun 16.07.2002 gün ve 2002/41 sayılı kararına dayanılarak 31.07.2002 tarihli hisse satış sözleşmesi imzalanmak suretiyle İstanbul menkul Kıymetler Borsası Toptan Satışlar Pazarında İş Doğan Petrol Yatırımları A.Ş.’ye satıldığı, daha sonra İş Doğan Petrol Yatırımları A.Ş.’nin söz konusu hisse satış sözleşmesinden kaynaklanan bakiye satış bedelinin yeniden vadelendirilmesine ilişkin 17.07.2003 tarihli başvurusu üzerine de, Özelleştirme Yüksek Kurulunun 03.09.2003 gün ve 2003/50 sayılı kararı ile bakiye borcunun yeniden vadelendirildiği anlaşılmaktadır.

Olayda, POAŞ’ın sermayesinde bulunan ve özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na ait % 25.8 oranındaki kamu payının Özelleştirme Yüksek kurulunun 16.07.2002 günü ve 2002/41 sayılı kararı ile 4046 sayılı Yasa’nın 18/C-f bendinde yer alan Özelleştirme Yöntemleri arasında sayılan Borsada Satış Yöntem,i uygulanmak suretiyle Sermaye Piyasası Kurulundan gerekli izin alındıktan sonra İMKB’da İş Doğan Petrol Yatırımları A.Ş.’ye satılmak suretiyle özelleştirildiği, anılan Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararının 3.bendinde satış fiyatının satılan hisse miktarının büyüklüğü dikkate alınarak ilk ödemenin % 30 peşin olarak hisselerin tesliminde, izleyen ödemelerin ise 2005 yılına kadar peşin ödeme ile aynı tarihlerde olmak üzere 3 yılda % 20,

% 30 ve % 20 olarak yapılmasına karar verildiği, 5.bendinde ise, ödenmeyen tutarlar için teminat olarak kalan borca karşılık gelen nominal hisse tutarının % 10 fazlası oranında hissenin teminatı olarak alınmasına ve herhangi bir ödememe durumunda söz konusu % 10 fazla tutarla birlikte teminata konu toplam hisselerin satış yetkisinin Özelleştirme İdaresi Başkanlığına verilmesine karar verildiği, yine 31.07.2002 tarihli Hisse Satış Sözleşmesinin Teminatlar başlıklı V bendinde de peşin ödemenin yapılmasından sonra kalan tutarın teminatı olarak karşılığı ödenmeyen hisselerin % 10 fazlasına karşılık gelen nominal bedelli hisse senedi üzerine ÖİB lehine rehin konulacağı ve T.İş Bankası A.Ş. Menkul Kıymetler Müdürlüğü nezdinde ÖİB adına saklanacağı, taksitlerden herhangi birinin ödenmemesi durumunda üzerinde ÖİB lehine rehin tesis edilen tüm hisselerin alacağın tamamının tahsili için ÖİB tarafından IMKB’da satış dahil  dilediği şekilde satılabileceği kararlaştırılmıştır.

Dava konusu 03.09.2003 gün ve 2003/50 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı ile de Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 16.07.2002 gün ve 2002/41 sayılı kararına dayanılarak 31.07.2002 tarihinde imzalanan hisse satış sözleşmesi çerçevesinde satış bedelinden vadeye bağlanan 271.258.179.150.000 TL tutarındaki ana para borcunun 08.08.2003 tarihinden 08.08.2007 tarihine kadar olmak üzere yeniden vadelendirildiği ve yine yeniden vadelendirilen bu bakiye borç ile faizlerinin teminatı olarak 31.07.2002 tarihli hisse satış sözleşmesi çerçevesinde alınmış bulunan taahhütlere ilaveten 90.000.000.000.000 TL banka kesin teminat mektubu verilmesine, taksitlerden herhangi birinin ödenmemesi durumunda da teminat mektubunun nakde çevrilmesine ve rehinli hisselerin satışı yoluyla tahsil edilmesine karar verildiği görülmektedir.

Davalı idarenin yukarıda açıklaması yer alan ve 4791 sayılı Yasa ile 4046  sayılı Yasanın 3.maddesine eklenen(I) bendi uyarınca idarenin hak, alacak ve borçları hakkında karar vermek görev ve yetkisine dayalı olarak Petrol Ofisi A.Ş. % 25.8 oranındaki kamu hissesinin İş Doğan Petrol Yatırımları A.Ş.’ye satış bedelinden vadeye bağlanan ana para borcunun 03.09.2003 gün ve 2003/50 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı ile yeniden vadelendirildiği görülmekte ise de idarenin hak, alacak ve borçları hakkında karar vermek konusunda Özelleştirme Yüksek Kuruluna verilen bu yetki ve görevin mutlak ve sınırsız olmadığı, idarelerin tüm eylem ve işlemlerinde kamu yararı hizmet gereklerini gözeterek işlem tesis etmesi gerektiği tartışmasızdır.

İncelenen dava da 16.07.2002 gün ve 41 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararıyla Petrol Ofisi A.Ş.’nin % 25.8 oranındaki kamu hissesinin İş Doğan Petrol Yatırımları A.Ş.’ye satışı suretiyle yapılan özelleştirme belli koşullara bağlanmış ve bu özelleştirme 16.07.2002 gün ve 41 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararında ve bu karara dayanılarak imzalanan 31.07.2002 tarihli Hisse Satış Sözleşmesindeki yazılı koşulları borsada satış işleminin gerçekleştirildiği tarihte sağlayabilen İş Doğan Petrol Yatırımları A.Ş. adına yapılmıştır.

Bu durumda söz konusu kamu hissesinin satış bedelinden vadeye bağlanan ana para borcunun yeniden vadelendirilmesi halinde artık başlangıçtaki satış koşulları tamamen değiştirilmiş ve önemli ölçüde ihlal edilmiş olacağından özelleştirilmenin yapıldığı tarihdeki koşulları dikkate alarak kamu hissesini borsa da satın almak için teklif getirebilecek diğer yatırımcılar aleyhine eşitliğin ve rekabetin bozulmasına yol açacağı ve 16.07.2002 tarihindeki satış bedelinden daha yüksek bir alış bedelinin oluşması da kamu yararını aykırı biçimde engellemiş sayılacağından başlangıçtaki satış işlemini de sakatlayacağı ortadadır.

Bu nedenle Petrol Ofisi A.Ş.’nin % 25.8 oranındaki kamu hissesinin İş Doğan Petrol Yatırımları A.Ş.’ye satış bedelinden vadeye bağlanan ana para borcunun başlangıçtaki satış şartları ihlal edilmek suretiyle idarelerin özelleştirme işlemlerinde kamu kaynaklarının en verimli biçimde kullanılması ilkesi gözetilmeksizin kamu yararına ve hukuka aykırı olarak yeniden vadelendirildiği anlaşıldığından dava konusu 03.09.2003 gün ve 2003/50 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararında hukuka aykırılık bulunmaktadır

Öte yandan İş Doğan Petrol Yatırımları A.Ş.’nin  31.07.2002 tarihli Hisse Satış Sözleşmesinden kaynaklanan bakiye satış bedeli borcunun 16.07.2002 tarihli dilekçe ile yapılan başvuru üzerine  vadelendirildiği ve davalı idare tarafından bu vadelendirilme talebinin hukuken kabul edilir nedenlere dayanıp, dayanmadığı konusunda bir araştırma yapılmadığı ve makul herhangi bir gerekçe ve mucbir sebep gösterilmeden işlem tesis edildiği anlaşıldığından kamu alacağının tahsilini haklı bir nedene dayanmaksızın erteleyen 03.09.2003 gün ve 2003/50 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı bu yönüyle de hukuka aykırıdır.

Kaldı ki, 16.07.2002 gün ve 41 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararının 5.bendinde ödenmeyen tutarlar için kalan borca karşılık gelen nominal hisse tutarının % 10 fazlası oranında hissenin teminat olarak alınmasına ve herhangi bir ödememe durumunda söz konusu % 10 fazla tutarla birlikte teminata konu toplam hisselerin satış yetkisinin Özelleştirme İdaresi Başkanlığına verilmesine karar verilmiş ve bu karara dayanılarak imzalanan 31.07.2002 tarihli Hisse Satış Sözleşmesinde de, taksitlerden herhangi birinin ödenmemesi durumunda üzerinde ÖİB lehine rehin tesis edilen tüm hisselerin alacağın tamamının tahsili için ÖİB tarafından  İMKB’da satış dahil dilediği şekilde satılabileceği düzenlenmiştir.

Yukarda açıklaması yer alan bu düzenlemelere karşın % 25.8 oranındaki kamu hissesinin İş Doğan petrol yatırımları A.Ş.’ye  satış bedelindeki vadeye bağlanan taksitlerden herhangi birinin ödenmemesi durumunda 16.07.2002 gün ve 41 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı ile belirlenen yönteme başvurulmaksızın 03.09.2003 gün ve 2003/50 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı ile yeniden vadelendirilme yapılmak suretiyle kamu alacağının tahsili de geciktirilmiş ve vadeye bağlanan bu kamu alacağı ile ilgili  ödeme koşulları kamu yararına ve hukuka aykırı biçimde değiştirilmiş bulunmaktadır.

Dava konusu olayda 16.07.2002 gün ve 41 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararının  5.bendinde ödenmeyen tutarlar için kalan borca karşılık gelen nominal hisse tutarının % 10 fazlası oranında hissenin teminat olarak alınmasına karar verilmiş ve 03.09.2003 gün ve 2003/50 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararında da 31.07.2002 tarihli Hisse Satış Sözleşmesi çerçevesinde idare lehine tesis edilen hisse senedi rehinleri alıcının vadelendirilen bakiye borç ile faizlerin teminatı olarak yeniden gösterilmiştir.

23.08.2000 gün ve 24149 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Özelleştirme Uygulamalarında Değer Tespiti ve İhale Yönetmeliğinin “Teminat Olarak Kabul Edilebilecek Değerler” başlıklı 16.maddesinde belirtildiği üzere teminat olarak kabul edilebilecek değerler

a)tedavüldeki Türk Lirası, b) İdarece belirlenecek döviz cinsi, c)hazine müsteşarlığınca ihale mevzuatı ile ilgili olarak belirlenen bankaların veya yetkili finans kuruluşlarının vereceği idarece şartları belirlenecek teminat mektupları, d) devlet tahvilleri, teminat olarak kullanılması mümkün olan hazine bonoları ve hazine kefaletini haiz tahvillerdir.

Bu durumda 03.09.2003gün ve 2003/50 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı ile alıcının yeniden vadelendirilen bakiye borç ile faizlerinin teminatı olarak 31.07.2002 tarihli Hisse Satış Sözleşmesi çerçevesinde idare lehine tesis edilen şirket hisseleri de bulunmakta ise de bu hisseler yukarıda açıklaması yer alan yönetmeliğin 16.maddesinde teminat olarak kabul edilebilecek değerler arasında sayılmadığı halde teminat olarak gösterildiğinden dava konusu 03.09.2003 gün ve 2003/50 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararında bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle açıkça hukuka aykırı olan ve uygulanması durumunda giderilmesi güç zararlara yol açabilecek nitelikte bulunan dava konusu 03.09.2003 tarih ve 2003/50 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararının yürütülmesinin 2577 sayılı Yasanın 27/2 maddesi uyarınca teminat alınmaksızın durdurulmasına 16.07.2002 gün ve 41 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararına ilişkin yürütmenin durdurulması isteminin ise reddine, 26.01.2004 gününde oy birliği ile karar verildi.

   Başkan                                                        Üye                                     Üye

Şebnem Öztürk                                        Berrin Karınca                       Abdullah Artunç

     27878                                                     32818                                 33778

NK-19.02.04