Torba Yasa Taslağı'na İlişkin Kamuoyuna Açıklama

Medyada “İşten Çıkarmalar Yasaklanıyor” haberi ile duyurulan Torba Yasa Taslağı incelendiğinde işçi haklarının geriye götürüldüğü yasa değişiklikleri ile amaçlanan durumun işçilerin işini ve gelirini güvence altına almaktan ziyade, işverenleri rahatlatmayı amaçladığı açıktır. Torba Yasa Taslağı ile getirilmesi planlanan düzenlemelere göre

MADDE 4 -  25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 24- 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun geçici onuncu maddesi çerçevesinde ücretsiz izne ayrılan işçilere ve 15/3/2020 tarihinden sonra işten çıkarılmış olup, Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden istifade edemeyen işçilere, 4857 sayılı İş Kanununun geçici 10 uncu maddesi çerçevesinde belirlenen fesih yasağı süresince Fondan her gün için 39,24 Türk Lirası nakdi ücret desteği verilir.

Birinci fıkra çerçevesinde ücretsiz izne ayrılarak ücret desteğinden yararlanan işçinin işveren tarafından fiilen çalıştırılmaya devam ettiğinin tespiti halinde 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 102 nci maddesinde belirlenen idari para cezaları dört katı olarak uygulanır.

Bu madde kapsamında verilecek nakdi ücret desteğinden yararlanma süresini altı ay süreyle uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.”

MADDE 5 -  22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“Geçici İstihdam Güvencesi

GEÇİCİ MADDE 10- Bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin iş sözleşmesi, COVİD-19 salgın hastalık neticesinde kamu yararının gerektirmesi nedeni ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının ikinci bendinde gösterilen sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.
Birinci fıkra çerçevesinde fesih yasağı uygulanan hallerde işveren işçiyi ücretsiz izne ayırabilir.

Bu madde kapsamında belirlenen fesih yasağı süresini altı aya kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.”

1.Yaşanan salgın nedeni ile işçilerin gelirlerinin ve işlerinin tehlikede olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle her üç Konfederasyon da bu süre zarfında işten çıkarılmaların yasaklanması ve işçilerin gelirlerinin güvence altına alınmasını talep etmiştir. Bu açıdan getirilen düzenleme ile işten çıkarılmaların yasaklanması olumlu bir gelişmedir.

Ancak işverenlerin işçileri gerçeği yansıtmayan nedenlerle işten çıkardıkları da bilinen bir gerçektir. Bir başka anlatımla, işveren gerçek fesih nedenini gizlemek ve yasanın getirmiş olduğu yasağı delmek amacıyla fesih gerekçesi olarak 25/II maddeyi gerekçe gösterebilecektir. Bu nedenle işverenlerin olası uygulamaların önüne geçmek amacıyla gerçeği yansıtmayan fesih gerekçeleri halinde uygulanacak ek yaptırımların ya da her türlü halde fesihlerin yasaklandığı düzenlemelerin getirilmesi gerekmektedir.

2.Mevcut yasal düzenlemelere ve Yargıtay içtihatlarına göre “ücretsiz izin” ancak işçinin onayı halinde mümkündür. Bir başka anlatımla işçi onay vermediği sürece işveren işçiyi ücretsiz izne çıkaramayacaktır.

Nitekim ücretsiz izinde işverenin ücret ödeme ve işçinin SGK primlerini yatırma zorunluluğu bulunmamaktadır. Dolayısıyla işçinin gelirinden ve SGK primlerinde mahrum kalma tehlikesinin bulunduğu bir durumun işçinin onayına bağlanması İş Hukukunun varlık amacının bir gereğidir.

İşçi onay vermediği halde ücretsiz izne çıkarılması bu nedenle işverenin haksız feshi olarak nitelendirilmekte ve işçi bu haksız feshe karşı işe iade ya da feshe bağlı alacakları olan Kıdem, ihbar ve Yıllık İzin alacağı talebi ile dava açabilmektedir.

Ancak Torba Yasa Taslağında, işçinin onayı olmaksızın işverenin işçiyi ücretsiz izne çıkarabileceği düzenlenmektedir. Söz konusu düzenleme iş hukukunun varlık amacına aykırı olduğu gibi, mevcut yasal hakları da geriye götürdüğü açıktır. Bir başka anlatımla işveren yasadan doğan asli yükümlülüklerini yine bir yasa maddesine dayanarak yerine getirmeme ve bu nedenle herhangi bir yaptırıma uğramayacağı güvencesi elde etmiştir.

Kaldı ki söz konusu durumun işçinin ücretsiz izne çıkarılması için işvereni teşvik edecek nitelikte olduğu, yasal yükümlülüklerinden kurtulmak isteyen işverenin işçileri ücretsiz izne çıkaracağı da açıktır.

3. Yasal düzenleme ile ücretsiz izne ayrılan ve 15.03.2020 tarihinden sona iş sözleşmesi fesih edilen ve işsizlik sigortasından yararlanamayan işçilere günlük 39,24 TL ödeneceği düzenlenmiştir.

Öncelikle iş sözleşmesi fesih edilmiş olup işsizlik sigortasından faydalanamayan işçilere ödenek verilmesi olumlu bir gelişmedir. Bu hükmün ödenek miktarı arttırılarak korunması gerekir.

Ancak yukarıda da belirtmiş olduğumuz üzere işçinin onayına tabi ücretsiz izin uygulamasının yasal düzenleme ile işverene bir hak olarak getirilmesi kabul edilebilir bir durum değildir. Kaldı ki ücretsiz izin sürecinde asgari ücretin yarısı kadar bir ödenekle işçinin hayatını idame ettirmesini beklemek de hayatın gerçeklerine aykırıdır. Söz konusu düzenlemenin işverenleri rahatlatmak amacıyla getirildiği ortadadır.

Gerçekten de Kısa Çalışma Ödeneği uygulaması ile işçinin hem GSS primlerinin yatırılarak sağlık hizmetlerinden yararlandığı, hem de Kısa Çalışma Ödeneği süresince elde edeceği gelirin en az 1.752,40 TL en fazla 4.380,00 TL olacağı göz önüne alındığında getirilmesi istenen düzenlemenin bu haklarını ortadan kaldıracağı açıktır.

Daha açık bir ifadeyle işçinin işinin ve gelirinin güvence altına alındığının kabul edilebilmesi için getirilen düzenlemelerin gerçekten de bu korumayı sağlayacak nitelikte bulunması gerekir. İşçileri asgari ücretin yarısına mahkum ederek, her türlü feshi yasaklamayıp, gerçeğe aykırı fesih hallerine herhangi bir yaptırım getirmeyen düzenlemelerin korumadan uzak olduğu ortadadır.

Tüm bu nedenlerle,

a. Her türlü durumda işten çıkarılmaların yasaklandığı

b. İşsizlik Sigortası, Kısa Çalışma Ödeneğine hak kazanma için gereken şartların kaldırıldığı

c. İşçilerin işinin, gelirinin, sağlığının güvence altına alındığı düzenlemelerin aciliyetle yerine getirilmesi gerekmektedir.

Merkez Yönetim Kurulu adına
Süleyman Akyüz
Genel Başkan