TÜPRAŞ’IN %14,76 Satışının İptal Kararı

ESAS NO       : 2005/465

KARAR NO  : 2005/2019

DAVACI                    : Petrol-İş Sendikası

VEKİLİ                       : Av. Gökhan Candoğan

                                     Bülent Sok. No:4/9 Kavaklıdere/ ANKARA

DAVALI                     : Özelleştirme İdaresi Başkanlığı

                                     Ziya Gökalp Cad. No:80 Kurtuluş/ ANKARA

VEKİLİ                       : Av. Aykut Bakırcı- Aynı adreste

DAVANIN ÖZETİ    : Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. deki %65.76 oranındaki kamu payının %14.76 oranındaki kısmının 3.3.2006 tarihinde İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Toptan Satışlar Pazarı’nda satışa sunulmasına ilişkin işlemin, satış işleminin Özelleştirme Yüksek Kurulu karar ile yapılabileceği, davalı idarenin bu konuda yetkinsin bulunmadığı, 4054 sayılı Kanuna göre Rekabet Kurumu’ndan onay alınması gerektiği, Toptan Satışlar Pazarı’nda satış başvurularının işlem yapılmasının talep edildiği tarihten asgari 3 iş günü öncesi Borsa Başkanlığı’na gerekli bilgi ve belgelerle tam olarak yapılması gerektiği, başvurunun belirtilen sürede yapılmadığı, satış fiyatının objektif olarak belirlenmediği, kamu yararının gözetilmediği iddialarıyla iptali istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ       : Dava konusu işlemin kesin ve yürütülmesi gerekli bir işlem olmadığı, TÜPRAŞ’ın Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı’nın 10.7.1990 tarih ve 90/3 sayılı kararı ile özelleştirme kapsamına alındığı, Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 3.7.1995 tarih ve 95/50 sayılı karar ile TÜPRAŞ’ın satış yöntemiyle özelleştirilmesine, 12.10.1999 tarih ve 99/68 sayılı karar ile de satış yöntemiyle yapılacak özelleştirmenin ne şekilde gerçekleştirileceğine karar verildiği, aynı Kurulun 7.1.2005 ve 2005/02 sayılı kararıyla özelleştirme programında bulunan şirketlerin hisse senetlerinden İMKB’de işlem görenlerinin Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nca gerekli görülen hallerde sermaye piyasası mevzuatı ve Borsa usul ve esasları çerçevesinde alım ve satımın yapılabilmesi ile nihai devir işlemlerinin onaylanması hususunda Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın yetkili kılındığı, dolayısıyla yetki yönünden bir sakatlık bulunmadığı, satış fiyatı ve işleminin borsa usul ve esasları ile sermaye piyasası mevzuatına uygun olduğu, başvurunun süresinde yapıldığı, Rekabet Kurumu’ndan onay ve izin alınmasına gerek olmadığı ileri sürülerek, davanın usul ve esas yönünden reddi gerektiği savunulmaktadır.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Ankara 12. İdare Mahkemesince, önceden belirlenerek taraflara tebliğ edilen 19.12.2005 tarihli duruşmaya davacı vekili Av. Gökhan Candoğan ile davalı idare vekili Av. Aykut Bakırcı’nın geldiği görülerek duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz hakkı verilip yaptığı açıklamalar dinlendikten sonra dava dosyası incelenerek işin gereği görüşüldü:

Davalı idarenin dava konusu işlemin kesin ve yürütülmesi gerekli bir işlem olmadığı yönündeki itirazı yerinde görülmeyerek işin esasının incelenmesine geçildi.

Dava Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. deki %65.76 oranındaki kamu payının %14.76 oranındaki kısmının 3.3.2005 tarihinde İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Toptan Satışlar Pazarı’nda satışa sunulmasına ilişkin iptali istemiyle açılmıştır.

4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun özelleştirme uygulamalarında esas alınacak ilkelerin belirlendiği2. maddesinin (ı) bendinde; özelleştirme işlemlerinin, değer saptaması da dahil aleniyet içinde yürütülmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

4046 sayılı Kanunun “Özelleştirme Yüksek Kurulu ve Görevleri” başlıklı 3. maddesinin (c) bendinde; satış kiralama, işletme hakkı devri, mülkiyetin gayri aynı hakların tesisi ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflar ile devredilmelerine ilişkin özelleştirme yöntemlerinden hangisi ile özelleştirileceğini belirlemek; (d) bendinde, “Özelleştirme programına alınan kuruluşların” satış kiralama, işletme hakkı devri, mülkiyetin gayri ayni hakların tesisi ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflarla gerçek ve/veya özel hukuk tüzel kişilerine devredilmesi yöntemleriyle yapılan ihaleler sonucunda ihale komisyonlarınca verilen nihai kararları onaylamak; (g) bendinde, “Gerekli görülen hallerde, özelleştirme programındaki kuruluşların hisse senetleri ile bu kuruluşlara ait her türlü menkul kıymet ve diğer kıymetli evrakın satın alınmasına ve tekrar satılmasına karar vermek, “Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun görevleri arasında sayıldıktan sonra maddenin son fıkrasında, “Kurul, hizmetin ifası için yarar gördüğü hallerde parasal sınırları ile usul ve esaslarını açıkça belirlemek kaydıyla bu maddenin (d) ve (g) bentlerinde yazılı konularda Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na yetki verebilir” hükmüne yer verilmiş; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın kuruluş ve görevlerinin düzenlendiği 4. maddesinin (a) bendinde ise,  Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın Kurul kararlarını uygulamakla görevli olduğu belirtilmiştir.

4046 sayılı Kanunun “Özelleştirme Yöntemleri, Değer Tespiti, İhale Yöntemleri” başlıklı 18. maddesinde de, (A) fıkrasının (a) bendinde, “Satış: Kuruluşların aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimleriyle varlıklarının mülkiyetinin kısmen veya tamamen bedel karşılığı devredilmesi ya da bu kuruluşların hisselerinin tamamının veya bir kısmının kuruluşların içinde bulundukları şartlar da dikkate alınarak yurt içi ve yurt dışında halka arz, gerçek ve/veya tüzel kişilere blok satış, borsada normal ve/veya özel emir ile satış, menkul kıymetler yatırım fonları ve/veya menkul yatırım kıymetler yatırım ortaklarına satış veya bunların birlikte uygulanması yoluyla bedel karşılığı devredilmesidir” (C) fıkrasının (I) bendinde, “Hisselerin yurt içi ve yurt dışında halka arz, borsada satış, menkul kıymetler yatırım fonları veya menkul yatırım ortaklıklarına satış suretiyle özelleştirmeleri sermaye piyasası mevzuatına tabidir” hükümlerine yer verilmiştir.

Öte yandan, Sermaye Piyasası Kurulu’nun seri: VIII. No: 39 Özel Durumların Kamuya Açıklanmasına İlişkin Esaslar Tebliği’nin 1. maddesinde, “Bu tebliğin amacı, tasarruf sahipleri, ortaklar ve diğer ilgililerin zamanında bilgilendirilmesini temin etmek suretiyle sermaye piyasasının açıklık ve dürüstlük içinde işleyişini sağlamaktadır” 2. maddesinde, “ sermaye piyasası araçlarının değerini ve yatırım kararlarını etkileyebilecek veya yatırımcıların haklarını kullanmalarına yönelik önemli olay ve gelişmelerde kamuya açıklanacak özel durumlar ve bunların açıklanma esasları bu Tebliğ hükümlerine tabidir.” 5. maddesinde, “ Bu maddede belirtilen özel durumların gerçekleşmesi halinde, bu Tebliğde belirtilen esaslar çerçevesinde kamuya açıklama yapılır. Ancak yapılacak açıklamalar aşağıda belirtilen durumlarla sınırlı olmayıp, yatırım kararlarını ve sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek her türlü bilginin bu Tebliğ hükümleri çerçevesinde kamuya açıklanması zorunludur.” Yine aynı maddenin (h) fıkrasının 10 numaralı bendinde ise, “Kamu kurumları ile özel sektör kuruluşlarınca ortaklığı doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyecek karar alınması ya da açıklama yapılması zorunludur.” kuralları getirilmiştir.

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Toptan Satışlar Pazarı’nın Kuruluş ve İşleyiş Esasları’nın VII Maddesinin (A) bendinde de, “……Hisse senetleri Borsada işlem gören anonim ortakların dahil oldukları aynı grup içerisinde ve grup içi ortaklar arasında TSP’nda yapılacak hisse senedi alış ve satışlarına ilişkin işlemler ile şirket yönetiminin el değiştirmesine yol açmayacak TSP işlemlerinde: işleme baz alınacak fiyat başvuru tarihi itibariyle bir önceki haftanın son iş gününden geriye doğru 10 iş günü boyunca oluşmuş ağırlıklı ortalama fiyatlarının ortalaması alınıp en yakın fiyat adımına yuvarlanması suretiyle tespit edilir. İşlem fiyatı, baz fiyata +/-%20 uygulanarak bulunan fiyat aralığında serbestçe belirlenir” kuralı yer almıştır.

Dava dosyasının incelenmesinden; Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.’nin Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı’nın 10.7.1990 tarih ve Özelleştirme 90/3 sayılı karar ile özelleştirme kapsamına alındığı, Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 3.7.1995 tarih ve 95/50 sayılı karar ile TÜPRAŞ’ın özelleştirilmesinin satış yöntemiyle yapılmasına karar verildiği, Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 12.10.1999 tarih ve 99/68 sayılı kararıyla da 3.7.1995 tarih ve 95/50 sayılı kararda belirtilen hususlara ilave olarak, “Satış yöntemiyle yapılacak özelleştirmenin; a) TÜPRAŞ’ın hisselerinin tamamının veya İdare tarafından belirlenecek bir kısmının yurt içi ve yurt dışında halka arz, çalışanlara satış, borsada normal ve/veya özel emir ile satış, menkul kıymetler yatırım fonları veya menkul kıymetler yatırım ortaklarına satış veya bunlardan bir veya bir kaçının birlikte uygulanması yoluyla yapılmasına veya.  b) TÜPRAŞ’a ait bina, sosyal tesis, lojman, arazi gibi taşınmaz varlıkların rafinerilerle birlikte veya ayrı ayrı satılmasına. c) TÜPRAŞ hisselerinin İdarece belirlenecek kısmının blok olarak veya gecikmeli halka arzı içerecek şekilde blok olarak bir yatırımcı veya yatırımcı grubuna satış yoluyla gerçekleştirilmesine, d) Blok satış durumunda şirket ana sözleşmesinde satış öncesinde imtiyazlı hisse oluşturulmasına ve bu imtiyazlı hisse ile ilgili konuların Kurulumuz karar ile belirlenmesine, 3) Yukarıdaki uygulamaların herhangi bir öncelik sırası gözetilmeksizin yapılması hususunda İdarenin yetkili kılınmasına” karar verildiği, 7.1.2005 tarih ve 2005/02 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararıyla da, özelleştirme programında bulunan şirketlerin, hisse senetlerinden İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem görenlerin, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nca (İdare) gerekli görülen hallerde sermaye piyasası mevzuatı ve Borsa usül ve esasları çerçevesinde İMKB’de alım, satımın yapılabilmesine, bu çerçevede 2005 yılı sonuna kadar yapılacak uygulamalarda 1.000.000.000.YTL’ye kadar olan alım satımlar için nihai devir işlemlerinin onaylanması hususunda İdare’nin yetkili kılınmasına bu karardaki parasal sınırların, işlemlerin seyrine göre İdare’nin teklifi üzerine gerektiğinde Kurul tarafından yeniden tespit edilmesine karar verildiği, ancak bu kararın Sermaye Piyasası Kurulu’nun Seri VIII. No: 39 sayılı Tebliğ hükümleri doğrultusunda kamuya açıklanmadığı, bu arada Global Menkul Değerler A.Ş.’nin 28.2.2005 tarihli yazı ile davalı idareye başvuruda bulunarak, TÜPRAŞ’a ait 36.969.698 adet hisseyi yurtdışında yerleşik kurumsal yatırımcılara satmak üzere beher hisse başına 15,40 YTL fiyattan İMKB Toptan Satılar Pazarı’nda satın almak istediğini belirttiği; başvurunun davalı idarece değerlendirilmesi sonucu, 28.2.2005 tarih ve 286 sayılı Olur ile söz konusu TÜPRAŞ hisse senetlerinin Global Menkul Değerler A.Ş.’nin 28.2.2005 tarih ve 3378 sayılı talebi ve değerlendirme raporu çerçevesinde İMKB Toptan Satışlar Pazarında satılmasının uygun bulunduğu, bunun üzerine Sermaye Piyasası Kurulu ve İMKB nezdinde gerekli başvuruların yapıldığı, 1.3.2005 tarihli İMKB Günlük Bülteni Takasbank A.Ş. Haberleri sayfasında TÜPRAŞ’ın %14.76 oranındaki kısmına tekabül eden hisse senetlerinin 1.3.2005 tarihinde Takasbank’a depo edildiğinin duyurulmasını takiben İMKB Başkanlığı’nın 3.3.2005 tarihli İMKB Günlük Bülteni Borsa Başkanlığı Duyuruları sayfasında yer alan işlemin gerçekleştirilmesine ilişkin onayına istinaden 36.969.698 adet hisse senedinin 4.3.2005 tarihinde satıldığı anlaşılmıştır.

Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun, özelleştirme programında bulunan şirketlerin hisse senetlerinden İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem görenlerinin Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nca gerekli görülen hallerde sermaye piyasası mevzuatı ve Borsa usul ve esasları çerçevesinde İMKB’de alım satımın yapılmasına, 2005 yılı sonuna kadar yapılacak uygulamalarda 1.000.000.000. YTL’ye kadar olan alım ve satımlar için nihai devir işlemlerinin onaylanması hususunda Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın yetkili kılınmasına ilişkin 7.1.12005 tarih ve 2005/02 sayılı kararının, çeşitli basın veya yayın kuruluşlarında yayınlamak suretiyle kamuoyuna duyurulmadığı, bu çerçevede Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.’nin %65.76 oranındaki kamu payının %14.76 oranındaki kısmının satışa sunulması sırasında aleniyet ilkesine ve rekabetin sağlanması esasına uygun davranılmadığı açıktır.

Diğer taraftan, Global Menkul Değerler A.Ş.’nin TÜPRAŞ’a ait 36.969.698 adet hisseyi yurt dışındaki yerleşik kurumsal yatırımcılara satmak üzere beher hisse başına 15.40 YTL fiyattan satın almak için yaptığı 28.2.2005 tarihli başvuru üzerine davalı idarece yapılan değerlendirme sonucu düzenlenen 28.2.2005 tarihli değerlendirme raporunda, TÜPRAŞ hisse senetlerinin İMKB’deki performansı değerlendirilerek Toptan Satışlar Pazarı Kuruluş ve İşleyiş Esaslarının VII. Maddesinin (A) fıkrası uyarınca son işgününden geriye doğru 10 gün boyunca oluşmuş ağırlıklı ortalama fiyatları ortalamasının 16.74 YTL, bu fiyatın (+) ve (-) %20uygulanarak bulunan fiyat ağırlığının da 13.39 YTL olarak tespit edildiği, şirketin İMKB’daki günlük iş hacmi, idarenin Toptan Satışlar Pazarı veya özel emir dışında normal emir ile perakende olarak satış yapmasının zorluğu ve borsa üzerindeki olumsuz etkileri dikkate alındığında teklif edilen fiyatın satış için uygun bulunduğu belirtilmekle birlikte, özelleştirilmesine karar verilen kamu varlıklarının kamı yararı gereğince olabilecek en yüksek fiyattan satılması gerektiğinden, TÜPRAŞ hisse senetlerinin, gerekli rekabet ortamı oluşturularak başka aracı kuruluşlardan teklif alınmadan Toptan Satışlar Pazarı Kuruluş ve İşleyiş Esasları çerçevesinde belirlenen fiyat aralığının alt sınırına yakın ve son bir aylık işlem fiyatının altında bir rakam olan 15.40 YTL’ye satılmasında da kamu yararına uygunluk bulunmamaktadır.

Bu durumda: TÜPRAŞ’ın %14.76 oranındaki kamu payının satışa sunulması sırasında gerekli aleniyet ve rekabet ortamı oluşturulmadığı gibi hisse satış fiyatının da kamu yararına uygun olarak belirlenmediği sonucuna ulaşılmış ve dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.

Açıklanan nedenlerle; dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 96.80.YTL yargılama giderleri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 400.00.YTL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay’a temyiz yolu açık olmak üzere 30.12.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

      Başkan                                  Üye                                 Üye

Gürsel Mekik                      Yüksel Sarıca                   Nizam Taşdemir

      27481                               37794                                 37799     

YARGILAMA GİDERİ          :

Başvurma Harcı                       : 11.20 YTL

Karar Harcı                             : 11.20 YTL

YD Harcı                                : 36.40 YTL

Posta Gideri                            : 38. 00YTL

Toplam                                   : 96.80 YTL