Petkim ihalesinin ilişki haritasında şaşırtıcı izler | Serpil Yılmaz-Milliyet

Petkim ihalesinin ardından Rus, Kazak ve Amerikalı ortaklar, Ermeni ve Yahudi lobilerinin etkin isimleri çıkmıştı. Bunlara Malezya'nın eski bakanlarından Daim Zeynuddin eklendi.
 

Petkim ihalesine geri dönmemek mümkün değil. En başta geçen hafta yapılan ihalede Petkim'in yüzde 51'ine 2 milyar 50 milyon dolar veren TransCentralAsia'nın sözcüsü ve InterConsult'un patronu Haluk Recai Ulusoy'un konsorsiyum hisselerini yeni ortaklıklara açık bıraktıklarını kesin bir dille ifade etmesi ve "şeffaf" bir tutum takınmaması, gazeteci reflekslerini diri tutuyor.

İhalenin hemen sonrasında Petrol-İş Sendikası Genel Başkanı Mustafa Öztaşkın, "Aldığımız duyumlara göre şirket, Rus, Kazak ve Malezya bağlantılı" diyordu. Bu cümleden hareketle daha önceki yazımda yer vermediğim Malezya tarafına bakacağım.
 

Malezyalı eski bakan

Malezya'nın Türkiye'ye ilgisi malum, her ihalede bir biçimde karşımıza çıkıyorlar.

2004 yılında İstanbul'a Sarıyer-Anadolukavağı arasında bir üçüncü Boğaz köprüsü ihalesi gündeme gelmişti ve burada projesini Başbakan Erdoğan'a sunan Malezya'nın önde gelen gruplarından Renong'un patronu Tan Sri Halim Saad'dı. Saad, yakın zamanda, eski Malezya Maliye Bakanı Run Daim Zeynuddin'in yeğeniyle evlendi. Zeynuddin, Malezya'nın en zengin 5 kişisinden biri.

Daim'in yakın dostu ise Petkim'de karşımıza çıkan Invest Group Eurasia'nın ve bu grubun büyük hissedar olduğu Turan Alem Bank (Şekerbank'ın yüzde 34'ünü almıştı) Yönetim Kurulu Başkanı Mukhtar Ablyazov.

Ablyazov, Kazakistan'da bankacılığı kadar inşaat yatırımlarıyla da anılan bir yatırımcı. Rusya'da toplam 1 milyon metrekare inşaat yapıyor, Bakü'deki otelleri yeniliyor.

Ulusal strateji mi, kimlik mi?
 

Petkim ihalesine Limak da girmişti. Limak, İsrail'in petrokimya alanında en büyük şirketlerinden Carmel ile ihalede yer almıştı, çekildi. Limak Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir'e "Petkim ortaklık yapılarını" soruyorum; "Biz daha önceden havayolu şirketi mi görmüştük, Hamdi Akın görmüş müydü? Finansman gücü olan girer ve bu işi en iyi yapacak ekibi kurar. İhalelerde iki noktaya takılabilirsiniz. Birincisi, kara para var mı? İkincisi ülke güvenliğini etkiliyor mu?" diyor.

Bu sorulara şu an itibariyle "Evet" yanıtı veremiyorum. Söz konusu konsorsiyumun ortaklarından Rus bankası Troika Diyalog'un finansal gücünden şüphe etmiyoruz. Ancak bankanın Yönetim Kurulu Başkanı Ruben Vardanian'ın da diasporadaki Ermeni örgütlenmeleriyle yakın ilişkiler içinde olduğunu biliyoruz. Bu şu demek: Uluslararası arenada Türkiye'yi soykırım iddiasıyla zora sokan Ermeni diasporasını finanse eden bir ortakla karşı karşıyayız. Vardanian sade bir Ermeni olsaydı, etnik kimliğini sorgulamayacaktık.

Machkevic'i Tamince tanıştırdı

İhalede Ablyazov'un şirketi Eurosia'da isim karmaşası sürüyor. Kazakistan'da Ablyazov'un ortak iş yaptığı Euro-Asian Group'un (EAJC) Yönetim Kurulu Başkanı Alexsander Machkevic'in adı ortalıkta anılmıyor. Dünya krom rezervinin yüzde 20'sini barındıran Kazakistan'ın krom kralı Machkevic'in şirketi ile Ablyazov'un "akrabalığı" sumen altı ediliyor.

Machkevic, aynı zamanda Avrasya Yahudi Kongresi Başkanı. Belçikalı bir grupla ortaklığı var ve bu ülkede kara para soruşturması geçirdi.

Machkevic, Cengiz İnşaat'ın aldığı Eti Alüminyum ihalesine hevesliydi. İhalede Tamince'nin şirketi Fine Group ile hareket ediyordu. İşadamının Türkiye'ye 3 kez geldiği, Başbakan Erdoğan'la görüştüğü bile öne sürülüyor. Machkevic'i Türkiye'ye getiren Rixos Otelleri'nin sahibi Fettah Tamince.

Tamince'yi kamuoyu "Rusların parasını getiren adam" olarak tanımıştı. Tamince'yi de Kazakistan'a Machkevic soktu. Tamince'nin Kazakistan'da 1.5 milyar dolar civarında yatırımı sürüyor.

Tamince, Petkim ihalesi olduğu günlerde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'i Antalya'da ağırlıyordu. Aynı saatlerde Tamince'nin ginger kazası geçiren oğlu ise komadaydı. Tamince, Nazarbayev ilişkisi ihaleden sonra kesilmedi. Tamince, Bodrum Rixos'ta tatilini yapan Nazarbayev'i bugün de eski Bakırköy Belediye Başkanı Ali Talip Özdemir'in kayınpederi Nuri Özaltın'ın Antalya'daki oteli Gloria Golf Resort'ta ağırlayacak.

En iyi "iş görüşmesi" golf oynarken yapılır diye biliriz, bakalım Antalya'daki yeşil deliklerden, yeşil dolarlar görünecek mi?

'Kafaya koydular, alacaklar'

Petkim konsorsiyumunun dokusunda Amerikan, Yahudi, Ermeni, Rus, Kazak ve Malezyalı alt-üst kimlikli bir yapı var. İhalenin en önemli bacaklarından biri, yılda 10 milyon ton ham petrol işleme kapasitesi olan rafineri kurulması imkanının olması. Avrupa yeni rafineri kurulmasına imkân vermiyor. Türkiye bu nedenle stratejik bir önemde. Dünyanın en büyük enerji oyuncusu Rusların bu hamlenin gerisinde kalmadıklarını, Kremlin'in dostu Troika Dialog gösteriyor. Troika, Vardanian patenti taşıyor diye anlatmıştık. Şirketin Dialog bölümü ise Amerika merkezli. Dialog, Rus asıllı Arkady Straikovsky'den geliyor.

İhaleden son turda 'mola' isteyerek çekilen Socar-Turcas konsorsiyumun lideri Erdal Aksoy'dan da bir değerlendirme aldım.
 

"P"sini bilmiyorlar

Aksoy "Petkim ihalesine ilk 18 firma ilgi gösterdi, bunlardan 8'i girdi, 5'i yarıştı. İhale sürecinde endüstriyel rakiplerime baktım, ilk 18'de yer alan 4 büyük kuruluş girmedi. Son 5 firma içinde rakip olarak Carmel-Limak ve Çalık-IO (Hintli ortak) vardı. Bizim konsorsiyumda Socar, KazMunaiGaz'ı da dahil ediyordu. İhalede verdiğimiz molada "Bunlar fiyat ne olursa olsun alacaklar, çekilelim" kararı verdik ve çekildik. Hiçbiri petrokimyanın "p"sini bilmiyor" diyor.
 

Kazaklar turizme de meraklı

Yazıyı bitirmeden Haluk R.Ulusoy'la ilgili de birkaç bilgi kırıntısı vereyim. Kazdağları'nın en şık küçük otellerinden Manici Kasrı'nın ortağı. Türkiye'de 1987'den beri faaliyet gösteren Bahreyn merkezli TAIB Bank Yatırım Bankası'nın yöneticilerindendi. Bankanın büyük hissesi geçen aylarda Dubai Şeyhi El Maktum'un şirketine satıldı. Buradan bir şey çıkar mı, bilmiyorum.

Yine bir ilişki ararsak, Bodrum Kempinski'nin yüzde 75'i Nazarbayev'in damadı Timur Kulibayev'in Yönetim Kurulu Başkanı olduğu KazMuaniGaz'ın. Yüzde 25'i ise Aysir İnşaat'ın. Aysir'in CEO'su GS'nin yöneticilerinden Tunca Hazinedaroğlu'nın eşi Elif Hazinedaroğlu.

Kazakistan ekonomisini elinde tutan Kulibayev'in Petkim ihalesine desteği açıklandı.

Kazaklar için "Türkiye'ye denizden kuşattılar" diyebilir miyiz?