DÜN “KARA DELİK”Tİ, BUGÜN SANAYİ DEVİ OLARAK SUNULUYOR

Petkim ne kara delik ne de devletin sırtında kamburdur

Petkim’in halka arz, blok satış, büyüyerek özelleştirme gibi her ne yöntemle olursa olsun özelleştirmeye konu edilmesi toplum çıkarına olmayacaktır. Petkim, rafineri-petrokimya entegrasyonunu sağlayacak ve yeni petrokimya kompleksi kuracak birikim, deneyim, bilgi, güç ve potansiyeline sahiptir. Bunun için yarattığı kaynaklar, borca, harca ve başka alanlara hiçbir biçimde aktarılmamalı ve yatırımlarda yararlanılmalıdır.

Petrokimya sanayi, temel hammaddeleri nafta, gazyağı gibi rafineri ürünleri veya doğalgaz olan ve organik ilk, ara ve son maddeleri üreten bir sanayi dalıdır. Az sayıda hammaddeden elde edilmesine rağmen ticari konumda binlerce nihai ürün üretilmektedir. Plastik ambalaj, tekstil, kauçuk, lastik, uzay, deterjan, inşaat, boya, otomotiv, elektronik, tarım vs. gibi geniş bir sanayi paledine girdi sağlamaktadır. Bütün dünyada, 1960’lı yıllarda kamu girişimiyle sanayileşme politikalarında petrokimya sanayi önemli bir hedef olarak görülmüştür. Günümüzde 500 milyar dolar pazar değerine sahip olan petrokimya sanayi, dünya kimya sanayinin %30’unu, toplam ticaret hacminin ise %8’ini oluşturmaktadır.

İmalat sanayinin dinamik gücü

Petrokimya sanayi, sanayileşmiş ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de 1960’larda kamu eliyle sanayileşme sürecinin hızlandırılması ve ileri teknolojilerin özümsenmesi politikalarında öncelik verilen ve aynı zamanda 1950-1960 döneminde kurulan petrol rafinerileri ürünlerinin değerlendirileceği bir sektör olarak görülmüştür.

6.4.1965 tarihinde TPAO ve Emekli Sandığı ortaklığı olarak İzmit/Yarımca’da ilk petrokimya kompleksi yatırımı başlatılmıştır. Kurulduğu yıllarda Türkiye petrokimya ürün talebinin tamamını karşılayan Petkim, zamanla artan talebi karşılayamaz duruma gelmiştir. Artan talebe uygun olarak 1979’da ikinci, 1986’da üçüncü ve 1991 yılında dördüncü kompleksin hizmete geçmesi DPT programlarında yer almıştır. 

Ancak 1979 yılında İzmir/Aliağa’da yatırımlarına başlanan 2. Petkim Kompleksi 1985 yılında üretime başlayabilmiştir. Aliağa’da 500.000 ton/yıl etilen kapasiteli 3. Kompleks’in fizibilite çalışmaları yapılarak DPT programlarında  yer almasına karşın hayata geçirilmemiştir.

-         30.10.1987 yılında özelleştirme kapsamına alınarak Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi’ne bağlanmıştır.

-         1990 yılında %4,14’lük kamu hissesi halka arz edilmiştir.

-         27.11.1994 tarihinde özelleştirme programına alınmıştır.

-         5.10.2001 tarih ve 2001/54 sayılı ÖYK kararı ile Petkim Yarımca Kompleksi, 60 milyon dolar bedel ile TÜPRAŞ’a devredilmiştir.

-         13.1.2003 tarihinde açılan ihalede 605 milyon dolar olan en yüksek teklifi veren Standart Kimya Tic. A.Ş. (Uzan Grubu) ihaleyi kazanmış ancak ilgili şirket yükümlülüklerini yerine getiremediğinden ihale iptal edilmiştir.

Petkim’i devretmekte ısrar eden AKP hükümeti, 2004 tarihinde tekrar ihaleye çıkmış ancak yeterli teklif gelmemiştir.Nisan 2005 tarihinde %30 kamu hissesinin halka arz yöntemiyle özelleştirilmesi planlanmaktadır. Petkim, Türkiye’nin tek petrokimyasal ürün üreticisi konumundadır.

-         2003 yılında 2,5 milyon ton, 2004 yılında ise 2,6 milyon ton üretim gerçekleştirmiştir. 2005 yılında yeni yatırımların devreye girmesi ile 3 milyon ton üretim beklenmektedir.

-         1999-2005 dönemine ait toplam 410 milyon dolar değerindeki yatırım programının %79’u olan 330 milyon dolarlık yatırım harcaması ile kapasite artırımı ve modernizasyon yatırımlarını gerçekleştirmiştir. Petkim, tüm yatırım harcamalarını    ve diğer giderlerini kendi öz kaynaklarından sağlamaktadır.

-         Milli ekonomiye 2000 yılında 143,5 trilyon TL, 2001 yılında 254,2 trilyon TL, 2002’de 260,3 trilyon TL, 2003 yılında ise 193,1 trilyon TL katkı sağlamıştır.

İstihdam durumu

2000 yılında toplam 6.592 olan çalışan sayısı, her yıl azalarak 2004 yılında 3967 kişiye düşmüştür.

                                 Kaynak: Petkim Holding A.Ş. (2004)

Toplam çalışanların %72’si teknik, %28’i ise idari ve diğer personel olup, işçilerin %75’i teknik eleman niteliğindedir. Bunların %88’i sendikalı, %14’ü geçici işçi konumundadır.

Mali Durum

            Kaynak: Petkim Holding A.Ş. (2004)

Net aktifleri 1,2 milyar dolar (1.754 trilyon TL), öz sermayesi 970 milyon dolar (1.487 trilyon TL), ödenmiş sermayesi 133 milyon dolar (205 trilyon TL) olan Petkim’in kasa ve bankalardaki nakit kaynağı 402 milyon dolar (617 trilyon TL) tutarındadır.

Türkiye, dünyanın ilk beş cazip petrokimya ürünü pazarı konumundadır. Yurtiçi pazar payı ancak %30 düzeyinde olan Petkim, 2005 yılında 3,7 milyar dolar olacak pazardaki talebin ancak 1 milyar dolarlık kısmını karşılayabilmektedir. 2,7 milyar dolarlık petrokimyasal ürün talebi ithalat yoluyla karşılanacaktır.

2015 yılında pazar iki kat artışla 7,2 milyar dolar değere ulaşacaktır.AB standartlarında ve kalitesinde ürün üretimi gerçekleştiren Petkim, yurt çapında yayılmış müşteri potansiyeline sahiptir.Ölçek ekonomilerinden yararlanarak üretim maliyetlerini düşürme olanaklarına sahip entegre yapıdadır.Büyük kapasiteye sahip yeni Petrokimya Kompleksi’nin kurulması ile ülkemizin petrokimyasal ürün talebi yurtiçi üretimle karşılanarak önemli döviz tasarrufu, katma değer ve istihdam yaratılmış olacaktır.

Ne kara delik, ne de kambur

Görüldüğü gibi Petkim ne kara delik ne de devletin sırtında kamburdur.Geniş tank sahası, limanı, enerji tesisi, yatırım alanı, yatırımlarını gerçekleştirdiği fabrikaları ve yardımcı tesisleri ve yetişmiş nitelikli işgücü ile Türkiye imalat sanayinin dinamik gücüdür.

Petkim’in halka arz, blok satış, büyüyerek özelleştirme gibi her ne yöntemle olursa olsun özelleştirmeye konu edilmesi toplum çıkarına olmayacaktır. Petkim, rafineri-petrokimya entegrasyonunu sağlayacak ve yeni petrokimya kompleksi kuracak birikim, deneyim, bilgi, güç ve potansiyeline sahiptir. Bunun için yarattığı kaynaklar, borca, harca ve başka alanlara hiçbir biçimde aktarılmamalı ve yatırımlarda yararlanılmalıdır. Evet, Petkim dev bir sanayi kuruluşudur ve kamunun malıdır. Peki bu “Satışın sahibi” müflis tüccar kim?