Maden sektöründe huzursuzluk sürüyor

Lonmin şirketinin Marikana'daki madeninde altı hafta süren grevleri sırasında polisin 16 Ağustos'taki saldırısı sonucunda 34 arkadaşlarını kaybeden işçiler varılan anlaşma üzerine işlerine döndüler.

Grev sırasında 12.500 rand aylık ücret talep eden kaya delgi operatörleri, varılan anlaşmaya göre, yüzde 22'lik bir artışla artık 11.078 rand ve bir kereye mahsus olmak üzere ikramiye alacaklar.

Anlaşmanın maden sektördeki ücret taleplerinde emsal oluşturması ve diğer uyuşmazlıkları etkilemesi bekleniyor. Halen Goldfields şirketinin işletmelerindeki 15.000 altın madeni işçisi Marikana'daki işçilerin taleplerini örnek göstererek grev yapıyor. Anglo Platinum şirketi işçi eylemlerinin yayılacağı kaygısıyla Rustenburg'daki işletmelerini kapattı ve 18 Eylül'de polis maden dışındaki protestocuları dağıtmak için gaz ve plastik mermi kullandı. Impala Platinum'daki işçilerin ise Lonmin'deki anlaşmadan esinlenerek benzer talepler öne sürdükleri belirtiliyor.

Grev sona ermiş olsa da, polisin gereksiz şiddet kullanmasının yol açtığı olaylar, maden sektöründe değişime ihtiyaç olduğu gerçeğinin kabulüne yol açtı. Halen sürmekte olan Cosatu Kongresi şu açıklamayı yaptı: “16 Ağustos olaylarının ve asıl mağduru sömürülen kitleler olan şiddetin dikkatleri platin madeni patronlarından başka noktalara çekmesinden büyük kaygı duyuyoruz. Oysa platin patronları sistemli olarak toplu pazarlığı baltaladılar ve işçiler arasında bölünmeyi körüklediler; şimdi ise geri planda duruyorlar ve ailesinin ekmek parası için didinen, ama artık bu olanaktan yoksun bırakılan işçilerin sırtından kazandıkları kârların tadını çıkarıyorlar.”

Madenlerdeki huzursuzluğun temel nedeni olduğu açıklık kazanan maden işçilerinin çalışma ve yaşama koşullarını düzeltmek için yapılacak çok şey var. Bu amaçla, Cosatu, maden sektöründeki işçilerin dünkü ve bugünkü istihdam ve yaşama koşullarını incelemek için ikinci bir bağımsız araştırma komisyonu kurulması çağrısı yaptı. Bu ikinci komisyon, Lonmin faciasını soruşturmak üzere Güney Afrika Başkanı Jacob Zuma tarafından kurulan adli komisyona paralel bir çalışma yürütecek.
Platin sektöründe merkezi bir toplu pazarlık sistemi kurma planı üzerinde çalışılırken, işçilerin sendikal temsile ve toplu pazarlık sürecine olan güveninin yeniden sağlanması gerekiyor.