TPAO, BOTAŞ, ETİ MADEN iÇİN YENİ PLANLAR YOLDA

Birçok farklı sektördeki kamu kuruluşundan devletin çekilmesiyle birlikte daha etkin, daha verimli çalışılacağı iddiasıyla hayata geçirilmeye çalışılan özelleştirme politikaları enerji gibi stratejik öneme sahip sektörleri de kapsıyor.  Mali Bakanı Şimşek'in yaptığı açıklamada özelleştirilmesi düşünülen alanlar içinde elektrik üretim santralleri, otoyol, köprüler, bazı limanlar ve olimpiyat tesisleri,  şeker fabrikaları ve geliri Halkbank’a aktarılmak üzere Halk Sigorta ile Halk Emeklilik yer alıyor. TEİAŞ’a ait kamu hisselerinin yüzde 49’u, Türksat’a ait Kablo-TV operasyonları, Haydarpaşa Projesi, ölçü ve ayarlar hizmetlerinin de özelleştirilmesi düşünülüyor.

Ayrıca Türkiye için stratejik öneme sahip TPAO, BOTAŞ ve Eti Maden'in de özelleştirilmesinin önü açılıyor. Petrol-İş Sendikası'nın örgütlü olduğu TPAO hisselerinin halka arz edilmesi, BOTAŞ iletim hatlarının özelleştirilmesi, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'ndan uygun görüşü alınmasıyla da Eti Maden'e ait sülfirik ve borik asit fabrikalarının özelleştirileceği açıklandı.

Petrol Sektöründe Özelleştirme Saldırıları Yeni Değil

Bilindiği üzere TPAO ve BOTAŞ  için daha önce de özelleştirmenin önünü açacak adımlar atıldı.  Özellikle 1980'li yılların ikinci yarısından itibaren başlayarak yaygınlaştırılan özelleştirme politikalarıyla beraber entegre yapının gelir getiren zincirlerinden TÜPRAŞ, POAŞ, DİTAŞ, PETKİM, İGSAŞ özelleştirme kapsamına alınarak, BOTAŞ ise teşekkül haline getirilerek TPAO'nun bağlı ortaklıkları statüsünden çıkarıldı. Dikey entegre yapının parçalanarak sona ermesiyle, rafinaj, petrol ürünlerini pazarlama/dağıtım, petrokimya, boru hatlarıyla ham petrol/doğal gaz taşımacılığı TPAO'nun faaliyet konusu olmaktan çıktı. TPAO'nun faaliyet alanı, petrol/doğal gaz arama, sondaj ve üretim ile sınırlı hale geldi.

Yeniden yapılandırma gerekçesiyle TPAO ve BOTAŞ özelleştirilmeye bir adım daha yaklaşırken entegre yapısı parçalanan TPAO dünyada entegre yapısını koruyan diğer petrol şirketleri karşısında zayıf bırakıldı. TPAO'ya bağlı olan BOTAŞ ise ayrı bir şirket haline getirilerek kurumsal yapısı zayıflatıldı. Şimdi de TPAO hisselerinin halka arz edilmesi ve BOTAŞ iletim hatlarının özelleştirilmesi isteniyor. Eti Maden'de ise asit fabrikalarının özelleştirilmesi ile borların özel sektöre açılmasının ilk adımı atılmaya çalışılıyor.

TPAO, BOTAŞ ve Eti Maden Kamu İçin Yük Teşkil Etmiyor

Kamu kuruluşlarının özelleştirilmesinin gerekçesi daha çok bu kuruluşların Hazine ve Maliye'ye yük olması ve verimsiz çalıştırılması olurken tam da bu nokta da tartışmalar doğuyor.  Nitekim kuruluşların kendi üretmiş olduğu ürünlerden yaptığı satışlar kapsamında değerlendirilerek oluşturulan Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşu  listesinde, 2013 yılı için, TPAO  21., Eti Maden ise  42. sırada yer alıyor. BOTAŞ ise ülkemizde doğalgaz pazarında yüzde 75 payla en büyük şirket konumunda bulunuyor. Diğer tartışmalar ise planlanan özelleştirilmelerin daha fazla işsizlik, daha fazla yoksulluk ve dışa bağımlılığı doğuracağı yönünde.