MENA: Daha çok örgütlenelim!

20-23 Nisan 2015 günlerinde Lübnan'ın Beyrut kentinde IndustriALL'un düzenlediği “Örgütlenerek Sendikal Güç Kazanmak” konulu MENA Konferansı'na 80'den fazla delege katıldı. Toplantıda Cezayir, Bahreyn, Mısır, Irak, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Libya, Moritanya, Fas, Filistin, Tunus ve Yemen sendikalarının delegelerinin yanı sıra, IndustriALL'un Fransa, Almanya ve İspanya'daki sendikalarının (Almanya'dan IG Metall, Fransa'dan FTM-CGT, İspanya'dan CCOO'ya bağlı sanayi sendikası ile MCA-UGT) temsilcileri de vardı.

Çeşitli sektörel ve sendikal sorunların dört gün boyunca tartışıldığı konferans çerçevesinde bölgesel ağ ve kadın toplantıları da yapıldı.

Siyasal anlaşmazlıklar, terörizm, güvenlik koşullarının kötüleşmesi, bazı ülkelerdeki silahlı çatışmalar ve örgütlenme hakkının korunmasıyla ilgili yasaların yokluğu gibi nedenlerle birçok MENA sendikası yeni üretim alanlarına ulaşıp oraları örgütleme konusunda zorluklar yaşıyor.

Mısır ve Irak'ta bağımsız sendikalar özgürce örgütlenme hakkını tanıyan iş ve sendika yasalarının çıkarılması için hâlâ mücadele veriyor. Bölgenin değişik kesimlerinde IŞİD'in ortaya çıkması, işyerlerine güvenle gidemeyen işçilerin sefaletine tüy dikiyor ve bazı yerlerde üretim alanları IŞİD'in kontrolünde.

Irak hükümeti şimdilerde toplam 70'ten fazla devlet şirketini “otofinansman” adını verdiği bir sisteme geçiriyor. Bu şu anlama geliyor: Ücretler ancak şirketin kâr etmesi halinde ödenebilecek. Bu durum binlerce işçinin maaşlarının aylarca askıya alınmasına yol açıyor.

Fas'ta hükümet, sendikaların işçilerin satın alma gücünü ve emekli fonlarını iyileştirme ve sendikal hakların ihlaline son verme talebini yerine getirme konusunda gönülsüz. Üç ulusal sendikal merkez --Fas İşçi Birliği (UMT), Demokratik İşçi Konfederasyonu (CDT) ve Fdemokratik İşçi Federasyonu (FDT)-- Mayıs ayını ülke ölçeğinde protesto ayı ilan etti.

Filistin'de, işgal altındaki topraklarda ve geçiş bölgelerinde işçilerin çektiği acılar, insana yakışır çalışma koşullarının sağlanmasında ve sendikalaşmada önemli sorunlar olmaya devam ediyor.

Petrol gelirlerine bağımlı Kuveyt'te, hükümetin “stratejik alternatif” adlı yeni projesi, petrol sektöründeki işçilerin haklarına yönelik doğrudan bir tehdit ve sosyal hakları bakımından bir geri adım oluşturuyor. IndustriALL üyesi Petrol ve Petrokimya İşçileri Konfederasyonu sektördeki 30.000 işçiyi kararlılıkla savunuyor.

Konferansa Libya ve Yemen'den katılan delegeler, devam eden silahlı çatışma nedeniyle işçilerin ve sendikaların karşı karşıya olduğu zorlukları açıkladılar ve barışçı çözüm çağrısı yaptılar. 

Tunus'ta sendikalar ülkedeki geçiş sürecinde hayati bir rol oynadı. Ne var ki iş yasasının gözden geçirilmesi, UGTT ile hükümet ve işverenlerin örgütü arasındaki diyalogun sonuçlarının hayata geçirilmesi, sağlık ve eğitim sistemlerinin iyileştirilmesi sendikaların önünde somut birer sorun olarak duruyor.

Konferansta IndustriALL'un farklı ülkelerdeki ve sektörlerdeki çalışmasında kaydedilen ilerlemeler ve demokratik ve bağımsız sendikaların güçlendirilmesi perspektifleri üzerinde duruldu. Katılımcılar kendi sendikalarının örgütlenme stratejileri ve yapılarıyla ilgili deneyimlerini paylaştılar.

Kadınlar ve gençler MENA bölgesinde önemli aktif unsurlar olarak öne çıkıyor. Konferansta daha çok kadının ve gencin sendikalara katılımının nasıl sağlanacağı konusu ayrıntılı bir şekilde görüşüldü. Bu bağlamda, kadın ve genç ağları kurulması konusundaki gelişmeler yoğun tartışmalara konu oldu.

Bölgede özellikle petrol ve gaz, giyim ve metal sektörlerinde faaliyet gösteren çokuluslu şirketlerin sayısı artıyor ve işçiler tedarik zincirlerinde örgütlenmede ve haklarını savunmada ciddi zorluklarla karşılaşıyorlar. Bu olguyu dikkate alan konferansta örgütlenme taktiklerinin geliştirilmesi ve çokuluslu şirketlere bu konuda baskı uygulanması konusunda yoğun tartışmalar yapıldı. Tunus, Mısır, Ürdün ve Fas delegeleri başarılı sonuç vermiş deneyimleri aktardılar.

Avrupa'dan katılan sendikaların temsilcileri, çokulusluların genel merkezlerinin bulunduğu ülkelerdeki sendikalar ile tedarik zincirindeki MENA sendikaları arasında işbirliğini geliştirmenin ve sendikal ağları hayata geçirmenin işçilerin ortak çıkarları gereği olduğunu vurguladılar. Bölgede önümüzdeki dönemde yapılması planlanan örgütlenme çalışmalarındaki işbirliği olanakları üzerinde durdular.  

IndustriALL genel sekreter yardımcısı Kemal Özkan toplantı konusunda şu değerlendirmeyi yaptı:

 “Katılımın bu ölçüde geniş ve tartışmaların böylesine ufuk açıcı olması, üye örgütlerimizin kararlılığını ve bilincini yansıtıyor. Böylesine coşkulu ve zorluklar konusunda ortak bir anlayışa sahip sendikalar eninde sonunda haklarını savunacak ve üyelerinin taleplerini hayata geçirecektir.”

 Gündemdeki konuları kendi ülkelerinde tartışmaya devam edeceklerini belirten ve potansiyel örgütlenme hedeflerini belirleyen katılımcıların ortak sloganı şuydu:

 DAHA ÇOK ÖRGÜTLENELİM!