EMEK PLATFORMUNUN TALEPLERİ VE SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNDA YAPILAN DÜZENLEMELER

Emekli aylığını hakketme:

1- Emek Platformunun talebi: Emekli aylığını hakketmek için, Sosyal Sigortalar Kanununda öngörüldüğü şekilde, kadının 58, erkeğin 60 yaşını doldurması ve 7000 gün prim ödemiş olması koşulunun aynen korunması

Kanunlaşan Durum: Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda emeklilik yaşını, 2036 yılından başlayıp kademeli olarak kadın ve erkek için 65’e yükselten hükümde hiçbir değişiklik yapılmamıştır.

Ancak prim gün sayılarını tamamlayan, 58 yaşında emekli olması gereken kadınlardan, 60 yaşında emekli olması gereken erkeklerden, bu yaşlarını 2036 yılından sonra tamamlayacak olanların bu yıldan itibaren, kademeli olarak yükseltilen emeklilik yaşlarına tabi olmaksızın 58-60 yaşlarında emekli olmalarına imkan tanıyan düzenleme yapılmıştır.

İlk defa bu kanuna tabi olarak işe başlayacak sigortalıların emekliliği hakketmek için doldurmaları gereken prim gün sayıları 9000’den 7200’e düşürülmüştür.

(Tasarıda, SSGSS kanunu ile emeklilik yaşını kadın ve erkekte kademeli olarak 65’e, prim gün sayısını 9 bin güne yükselten hükümle ilgili her hangi bir değişiklik öngörülmemiştir.

Fiili hizmet zammı

2- Emek Platformunun talebi: Halen fiili hizmet zammından yararlanan çalışanlarında bu haklarının devam ettirilmesinin sağlanması

Kanunlaşan durum: Emek Platformu’nun talebi kabul edilmedi. Ağır ve tehlikeli işler yönetmeliği eki 1 sayılı cetvelde yer alan, kadın ve 18 yaşından küçük çocukların çalıştırılmadığı, günlük mesai yönetmenliği uyarınca günde 7,5 saatten az çalışılan ve beşinci risk grubunda yer alan sigortalıların fiili hizmet zammından yararlanmaları ön görüldü.

Malullük ve Ölüm aylığını hakketme

3- Emek Platformunun talebi: Malullük ve ölüm aylığını hakketmek için, Sosyal Sigortalar Kanununda olduğu şekli ile 5 yıllık sigortalılık süresini tamamlayıp, 900 gün prim ödenmiş olma koşulunun aynen korunması,

Kanunlaşan durum:

Malullük aylığını hakketmek için, 10 yıllık sigortalılık süresinin tamamlanması, 1800 gün prim ödenmiş olması öngörülmüştür.

Ancak raporla bakıma muhtaç durumda olduğu tespit edilen malullere aylık bağlanması için 1800 gün prim ödemiş olmaları yeterli sayılmıştır.

(Tasarıda Malullük aylığını hakketmek için, muhtaç olanlar dahil 10 yıllık sigortalılık süresinin tamamlanması, 1800 gün prim ödenmesi ön görülmüştü)

Ölüm aylığını hakketmek için, (borçlanılarak prim ödeme süreleri hariç) 5 yıl sigortalılık süresini tamamlanması, 900 gün prim ödemiş olması öngörülmüştür.

(Tasarıda, ölüm aylığını hakketmek için, 10 yıl sigortalılık süresini tamamlamak, 1800 gün prim ödemiş olmak ön görülmekteydi)

Aylık Bağlama Oranı

4- Emek Platformu’nun talebi: Aylık bağlama oranının, Sosyal Sigortalar Kanununda olduğu şekli ile 9000 gün prim için %65 oranın korunması

Kanunlaşan durum

Bu kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olanların ilk 10 yıllık prim gün sayıların (3600 gün) doluncaya kadar her 360 gün için %3,

Bu kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa işe başlayacak sigortalıların ödedikleri her 360 prim gün sayısı için %2 olması öngörülmüştür.

(Tasarıda sigortalılık sürelerine bakılmaksızın halen çalışanlar dahil kanunun yürürlük tarihinden itibaren her 360 günlük prim için %2 oran ön görülmüştü)

Güncelleme Katsayısı5- Emek Platformunun talebi: Emekli aylıklarının hesaplanmasına ilişkin kazançların güncellenmesinde Sosyal Sigortalar Kanununda olduğu şekli ile gelişme hızının %100’nün dikkate alınması

Kanunlaşan durum: Güncelleme kat sayısının, önceki yılda gerçekleşen Tüketici enflasyonu oranının %100 ile gelişme hızının %30’nun toplamına, bir sayısının ilavesi ile tespit edilmesi öngörülmüştür.

(Tasarıda güncelleme katsayısının tespitinde gelişme hızının %25’inin dikkate alınması öngörülmüştü)

Sürekli İşgöremezlik geliri

6- Emek Platformunun talebi: İş kazası ve Meslek hastalığı sonucu %25 ve daha yukarı oranda meslekte kazanma gücünü kaybeden sigortalılara bağlanacak sürekli iş göremezlik gelirine Sosyal Sigortalar Kanununda olduğu şekli ile alt sınır konması,

Kanunlaşan durum: İş kazası ve meslek hastalığı sonucu %25 ve daha yukarı oranda çalışma gücünü kaybeden sigortalılara bağlanacak sürekli iş göremezlik gelirine alt sınır konulması kabul edilmemiştir.

Ancak iş kazası ve meslek hastalığı sonucu sürekli tam iş göremez duruma düşüp muhtaç durumda olanlara bağlanacak gelirin oranının %85 olması öngörülmüştür.

(Tasarıda, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununda olduğu şekli ile bağlanacak gelirlere alt sınır konması öngörülmemişti)

Aylıklara alt sınır konması

7- Emek Platformunun talebi: Özellikle mevsimlik, geçici sürekli ve yarı zamanlı çalışanlara bağlanacak aylıklarda meydana gelecek düşmenin önlenmesi için alt sınır konması,

Kanunlaşan durum: Bekar sigortalılara bağlanacak aylıkların, prime esas kazancın %35’inden evli veya çocuklu sigortalılara bağlanacak aylıkların %40’dan az olmaması ön görülmüştür.

Ölen sigortalıların hak sahiplerine bağlanacak ölüm aylığının oranının ise, hak sahibinin bir kişi olması durumunda sigortalının aylığının %80’inden, iki kişi olması halinde %90’nından az olmaması da öngörülmüştür.

(Tasarıda evli bekar ayrımı yapılmaksızın aylıklar için alt sınır prime esas kazancın %35’i öngörülmüş, hak sahiplerine bağlanacak ölüm aylıklarında ise herhangi bir oran belirlenmemişti)

Dul eş aylığı

8- Emek Platformunun Talebi: Çalışan, gelir ve aylık alan çocuksuz dul eşe bağlanacak aylığın oranının Sosyal Sigortalar Kanununda olduğu şekli ile %75 olarak kalması,

Kanunlaşan Durum: Çalışan, gelir ve aylık alan çocuksuz dul eşe bağlanacak dul aylığının oranının %50 olması öngörülmüştür.

(Tasarıda, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda olduğu şekli ile çalışan, gelir ve aylık alan çocuksuz dul eşe bağlanacak aylığın oranı %50 olarak belirlenmişti)

Emekli Aylıklarının Yükseltilmesi

9- Emek Platformunun talebi: Emekli aylıklarının yükseltilmesinde önceki yılda gerçekleşen gelişme hızı oranının da dikkate alınarak refahtan pay verilmesi

Kanunlaşan Durum: Emekli aylıklarının iki dönemde, önceki 6 aylık sürelerde gerçekleşen Tüketici enflasyonu oranı kadar artırılması öngörülmüş, emekli aylıklarının artırılmasına herhangi bir sınır konmayarak Bakanlar Kurulunun aylıkları artırmasına imkan sağlanmıştır.

Süt Emzirme Yardımı

10- Emek Platformunun talebi: Süt emzirme yardımının Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda olduğu şekli ile asgari ücretin 1/3 oranında 6 ay süre ile verilmesi

Kanunlaşan Durum: Süt emzirme yardımı miktarının, kurumca belirlenerek, Bakanın onayı ile tespit edilmesi öngörülmüştür.

(Tasarıda süt emzirme yardımı miktarı, asgari ücretin 1/3 tutarında bir defa olarak ödenmesi öngörülmüştü)

Cenaze yardımı

11- Emek Platformunun talebi: Cenaze yardımının Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda olduğu şekli ile asgari ücretin 3 katı tutarında verilmesi

Kanunlaşan Durum: Cenaze yardımı tutarının, kurumca belirlenerek, Bakanın onayı ile tespit edilmesi öngörülmüştür.

(Tasarıda cenaze yardımı tutarı bir asgari ücret olarak öngörülmüştü)

Evlenme Yardımı

12- Emek Platformunun talebi: Yetim kız çocuklarına verilmekte olan evlenme yardımının tutarının Sosyal Sigortalar Kanununda olduğu şekli ile yetim aylığının 24 katı tutarında olması

Kanunlaşan Durum: Yetim kız çocuklarına verilecek evlilik yardımı tutarının, yetim aylığının 24 katı olması öngörülmüştür.

(Tasarıda yetim kız çocuklarına ve dul eşlere verilecek evlilik yardımı tutarının, dul , yetim aylığının 12 katı olarak ön görülmüştü)

Sağlık hizmetleri

13- Emek Platformunun talebi: Çalışanlar ile emekli dul ve yetimlerin yararlanacakları sağlık hizmetlerine ilişkin tedavi yöntemlerinin, ilaç, protez, ortez, tıbbi araç ve gereçlerin miktar ve sürelerini belirleme yetkisinin kurum yönetimine bırakılmaması, bunları belirleyecek komisyonlarda, karar verme sürecine katılma yetkisinde meslek örgütleri temsilcilerinin de bulunması,

Kanunlaşan Durum: Sigortalılara, emeklilere bunların hak sahibi durumundaki aile fertleri ile dul ve yetimlere verilecek sağlık hizmetlerine ilişkin tedavi yöntemlerini, ilaç, protez, ortez, tıbbi araç ve gereçlerin miktar ve sürelerini belirleme yetkisi kuruma bırakılmış, kurumun bu hizmetlerin belirlenmesi için ister ise komisyon kurması öngörülmüştür.

(Tasarıda yukarıda kanunlaşan düzenleme aynen öngörülmüştü)

Diş Protezi

14- Emek Platformunun talebi: Diş protezlerinin verilmesi için öngörülen 18 yaşını doldurmamış olmak 45 yaşından gün almak şeklindeki yaş sınırın ve %50 oranında katılım payı alınmasının kaldırılarak, Sosyal Sigortalar Kanununda olduğu şekli ile yaş sınırı aranmaksızın diş protezlerinin verilmesi

Kanunlaşan Durum: Sigortalılara, emeklilere, bunların hak sahibi durumundaki aile fertlerine, dul ve yetimlere verilecek diş protezlerinde yaş sınırının aranmaması, protezler için belirlenecek oranda katılım payı alınarak verilmesi ön görülmüştür.

(Tasarıda, diş protezlerinin 18 yaşını doldurmamış, 45 yaşından gün almamış kişilere verilmesi halinde diş protezi bedelinin %50 sinin kendileri tarafından ödenmesi öngörülmekte idi)

Sağlık hizmetlerinden fark alınması

15- Emek Platformunun talebi: Çalışanlar ile emekli dul ve yetimlerden, özel hastanelerin tedavileri nedeniyle fark ücret almaması,

Kanunlaşan Durum: Özel hastanelerin, hastalardan sağlık hizmetleri bedelinin bir katı tutarında kurumca belirlenecek miktarda fark alması ve bu miktarı artırmaya Bakanlar Kurulunun yetkili olması öngörülmüştür.

(Tasarıda, özel hastanelerin yaptıkları sağlık hizmetleri bedelinin %20’sinin hastalardan alması öngörülmekteydi)

Alternatif Tedavi yöntemlerinden yararlanma

16- Emek Platformunun talebi: Sigortalı hastaların yararlanacakları alternatif tedavi yöntemlerinden fark ücret alınmaması

Kanunlaşan Durum: Bu kanun uyarınca oluşturulacak komisyonların belirleyeceği tedavi yöntemleri dışındaki bir yöntemle tedavi olmak isteyen hastanın, bu tedavi yöntemi için belirlenen fiyatın 3 katı tutarına kadar fark ücret ödemesi öngörülmüştür.

(Tasarıda yukarıdaki düzenleme aynen öngörülmüştü)

Katılım payı

17- Emek Platformunun talebi: Ayaktan ve yatarak yapılan tedaviler ile ilaçlardan, protez, ortez, tıbbi araç ve gereçlerden katılım payı alınmaması

Kanunlaşan Durum: Yatarak yapılacak tedavilerden katılım payı alınmasını ön gören düzenleme madde metninden çıkartılmış, ayaktan tedavilerde 2 YTL katılım payını alma, bu katılım payını hiç almama veya %10 oranında artırma yetkisinin kuruma verilmesi ile kronik hastalıklar için gerekli olan ilaçlar ile hayati öneme haiz protez, ortez, tıbbi araç ve gereçlerden katılım payı alınmaması öngörülmüştür.

(Tasarıda, ayaktan tedavilerde 2 YTL, yatarak yapılacak tedavilerde verilen sağlık hizmeti bedelinin %1 tutarında, ilaçların, protez, ortez tıbbi araç ve gereçlerin %10-20’si oranlarında katılım payı alınması öngörülmüştü)

İş akdi sona eren ve mevsimlik işçilerin sağlık hizmetlerinden yararlanmaları

18- Emek Platformunun talebi: Çalışması sona eren sigortalılardan sigortalı niteliklerinin sona erdiği tarihten önceki bir yıl içinde 90 gün prim ödemiş olanların kendilerinin, 120 gün prim ödemiş olanların kendileri ile hak sahibi durumundaki aile fertlerinin 6 ay süre ile sağlık yardımlarından yararlanmaları, mevsimlik işçilerin ise hizmet akitlerinin askıda olup çalışmadıkları sürece sağlık hizmetlerinden yararlanma haklarının devam ettirilmesi

Kanunlaşan Durum: İş akdi sona erdiği tarihten önceki yıl içinde 90 gün zorunlu sigortalı olanların işten ayrıldıkları tarihten itibaren 90 gün süre ile kendilerinin ve hak sahibi durumundaki aile fertlerinin sağlık yardımlarından yararlanmaları öngörülmüştür.

Kamuda çalışan mevsimlik işçilerin işleri gereği hizmet akitlerinin askıda olup çalışmadıkları sürece genel sağlık sigortası primlerinin işverenlerince ödemesi kabul edilmiştir.

(Tasarıda iş akdi sona eren sigortalıların genel sağlık sigortası primlerini kendilerinin ödemesi, yoksun olduklarının kanıtlanması halinde ise devletçe ödenmesi öngörülmüştü)

Yoksulluk sınırı

19- Emek Platformunun talebi: Genel Sağlık Sigortası primlerini devletin ödeyeceği yoksul kişilerin belirlenmesinde öngörülecek aylık gelir sınırının ülke gerçeklerine uygun olarak belirlenmesi

Kanunlaşan Durum: Genel Sağlık Sigortası primlerini devletin ödeyeceği kişilerin belirlenmesinde, kişi başına düşen aylık gelirlerinin asgari ücretin brüt tutarının 1/3 den az olması ön görülmüştür.

(Tasarı da yoksulluk sınırı, aylık gelirin asgari ücretin netinin 1/3 den az olması öngörülmüştü)

(Türk-İş tarafından yapılan açıklamadır)